Научна тема: Хронична дијареа кај деца | Етиологија, патогенеза и терапија

Хроничната дијареа кај децата е сериозен и комплексен здравствен предизвик кој бара точен дијагностички пристап и мултидисциплинарен третман. Се дефинира како присуство на три или повеќе водени столици дневно, кои траат повеќе од две недели, што укажува на продолжен процес во дигестивниот систем. Овој клинички синдром може да има разновидна етиологија, која вклучува инфективни, малапсорптивни, воспалителни, нутритивни и функционални нарушувања, што го комплицира дијагностичкиот алгоритам и бара диференцијална дијагноза за секој поединечен случај.

Хроничната дијареа може да биде поврзана со системски нарушувања кои влијаат не само на дигестивниот тракт, туку и на општата нутритивна состојба, имунолошкиот систем и растот и развојот на детето. Раното откривање и справување со причините за хронична дијареа е од суштинско значење за да се спречи прогресијата до сериозни компликации како што се неухранетост, уринарни дефицити, нарушувања на електролитите и дехидрација.

I. Етиологија на хронична дијареа кај деца

Хроничната дијареа кај децата може да има мултифакторна етиологија и да биде резултат на различни патолошки процеси кои влијаат на гастроинтестиналниот тракт. Етиолошките фактори може да се поделат во неколку главни категории, вклучувајќи инфективни агенси, нарушувања во исхраната, воспалителни состојби на цревата и функционални нарушувања.

 

1. Заразни причини

Инфекциите остануваат една од најчестите причини за хронична дијареа кај децата, особено во средини со лоши хигиенски услови. Инфекциите можат да бидат предизвикани од вируси, бактерии или паразити, секој со различен механизам на патогенеза.

a. Вирусни инфекции

Ротавирусите и норовирусите се најчестите причини за акутна дијареа кај децата, но во одредени случаи тие можат да се претворат во продолжена дијареа. Ротавирусот е особено патоген кај помалите деца и може да доведе до продолжени епизоди кај оние кои се со намален имунитет. Норовирусот е честа причина за гастроентеритис и може да предизвика долготрајни дијареални синдроми кај децата, особено ако детето е имунокомпромитирано или на друг начин предиспонирано.

б. Бактериски инфекции

Бактериите како што се салмонела, шигела и патогени соеви на ешерихија коли (особено ентеропатогени и ентероагрегативни видови) може да предизвикаат пролонгирана или повторлива дијареа. Овие инфекции често се карактеризираат со присуство на крв и слуз во столицата (дизентерија), абдоминална болка и системски симптоми како треска. Овие бактериски инфекции се особено проблематични кај неухранети деца и во региони каде пристапот до чиста вода е ограничен.

ц. Паразитски инфекции

Паразитите како Giardia lamblia и Entamoeba histolytica се важни причинители за хронична дијареа, особено во области со неповолни санитарни услови. Giardia lamblia предизвикува хронична, водена дијареа, често придружена со абдоминална непријатност и малапсорпција. Entamoeba histolytica е паразит кој може да предизвика хронична дијареа со крвава и мукозна столица, а во потешки случаи, цревни апсцеси или екстраинтестинални компликации, како што се амебни апсцеси на црниот дроб.

 

2. Нарушувања во исхраната

Нарушувањата во исхраната, особено оние поврзани со малапсорпција на макронутриенти, се чест етиолошки фактор за хронична дијареа кај децата.

а. Малапсорпција на јаглени хидрати

Една од најчестите причини за хронична дијареа е нетолеранцијата на лактоза, која е резултат на недостаток на ензимот лактаза. Овој недостаток доведува до недоволна хидролиза на лактоза во тенкото црево, што резултира со осмотска дијареа со абдоминална болка и надуеност. Малапсорпција на други јаглехидрати, како што се фруктоза или сорбитол, исто така може да доведе до хронична дијареа, особено кога се консумираат во големи количини.

б. Нетолеранција на протеини

Kај доенчиња и мали деца, алергиските реакции на кравјо млеко или протеини од соја се честа причина за хронична дијареа. Овие состојби се резултат на алергиски механизми, обично посредувани од IgE, кои доведуваат до воспаление на цревата и промени во нивната апсорптивна функција. Во потешки случаи, нетолеранцијата на протеини, исто така, може да предизвика големо оштетување на цревниот епител, што резултира со продолжена дијареа и неухранетост.

 

3. Воспалителна болест на цревата (IBD)

Хронични воспалителни болести на цревата, како што се Кронова болест и улцеративен колитис, се почесто се дијагностицираат кај децата и се важна причина за хронична дијареа.

а. Кронова болест

Кроновата болест може да влијае на кој било дел од гастроинтестиналниот тракт, но најчесто се наоѓа во терминалниот илеум и дебелото црево. Клинички, се карактеризира со хронична дијареа, често крвава, со епизоди на абдоминална болка, губење на тежината и неухранетост. Болеста е автоимуна и резултира со грануломатозно воспаление што доведува до чиреви и цревни стриктури.

б. Улцеративен колитис

Улцеративниот колитис влијае само на дебелото црево, предизвикувајќи хронична дијареа со крв и слуз. Болеста е ограничена на мукозниот слој на цревата и обично не вклучува подлабоки структури, но сепак може да предизвика сериозни компликации, вклучувајќи токсичен мегаколон или колоректален карцином.

ц. Целијачна болест

Целијачна болест е хронична автоимуна болест на цревата, предизвикана од реакцијата на телото на глутен, кој се наоѓа во пченицата, јачменот и ‘ржта. Изложеноста на глутен кај генетски предиспонирани лица предизвикува оштетување на слузницата на тенкото црево, што доведува до малапсорпција и хронична дијареа. Ова нарушување често се поврзува со анемија, губење на тежината и застој во растот.

 

4. Функционални нарушувања

Функционалните нарушувања на гастроинтестиналниот тракт се честа причина за хронична дијареа, особено кај децата, и не се поврзани со органско оштетување.

а. Синдром на нервозно дебело црево (IBS)

Ова е функционално нарушување кое предизвикува хронична или повторлива дијареа, често комбинирана со абдоминална болка и надуеност. Се смета дека IBS се јавува како резултат на дисрегулација на чувствителноста на цревата и абнормална подвижност, која може да биде предизвикана од стрес или промени во исхраната. Иако не е опасен по живот, IBS значително го нарушува квалитетот на животот кај погодените деца.

б. Функционална дијареа

Оваа состојба е многу честа кај децата и се карактеризира со појава на хронична водена дијареа без присуство на системски симптоми или структурни цревни абнормалности. Обично тоа е резултат на незрелоста на ензимските и апсорптивните системи на тенкото црево и обично се повлекува спонтано како што детето старее.

II. Патофизиологија на хронична дијареа кај деца

Хроничната дијареа е резултат на нарушување на нормалните механизми за апсорпција и секреција на вода и електролити во гастроинтестиналниот тракт. Разбирањето на патофизиолошките механизми е клучно за правилната дијагноза и третман на основната причина. Постојат неколку главни патофизиолошки механизми преку кои се развива хронична дијареа.

 

1. Секреторна дијареа

Секреторната дијареа се карактеризира со прекумерно лачење на вода и електролити од цревните епителни клетки во цревниот лумен. Оваа состојба се јавува кога има дисрегулација на ентероцитниот хлорид и натриумовите канали, што доведува до зголемено лачење на течности. Секреторната дијареа се јавува кога ентероцитите во тенкото или дебелото црево се стимулирани од токсини, хормони или воспалителни медијатори. Овие фактори ги активираат ензимите како што се аденилат циклаза или гванилат циклаза, кои го зголемуваат нивото на цикличен аденозин монофосфат (cAMP) или гванозин монофосфат (cGMP) во клетките, што доведува до прекумерно лачење на хлорид и вода во цревниот лумен. Овој механизам може да биде предизвикан од бактериски токсини (на пример, Vibrio cholera), тумори кои секретираат хормони (на пример, карциноидни тумори) или хормонални нарушувања како хипертироидизам. Секреторната дијареа не се подобрува со прекин на внесот на храна, бидејќи лачењето течности продолжува без оглед на внесот на хранливи материи.

а. Инфекции

Ентеропатогените бактерии како Vibrio cholerae или Escherichia coli произведуваат токсини кои го активираат патот на аденилат циклазата во ентероцитите, што резултира со зголемено производство на циклична AMP (cAMP). Оваа сигнална каскада предизвикува отворање на хлоридни канали во апикалната мембрана на ентероцитите, што доведува до масовно лачење на хлорид, натриум и вода во цревниот лумен. Дијареата е обично водена и опстојува дури и со пост, што е типична карактеристика на секреторната дијареа.

б. Хормонални тумори

Туморите кои лачат вазоактивни цревни пептиди (VIPomas) може да предизвикаат секреторна дијареа преку континуирана стимулација на рецепторите во цревниот епител, што доведува до континуирано лачење на вода и електролити. Овие тумори ретко се јавуваат кај децата, но во одредени случаи тие можат да бидат причина за хронична дијареа.

ц. Лекови и токсини

Некои лекови, како што се лаксативи и бактериски токсини, можат да ги стимулираат цревата на сличен начин како токсините од бактериски инфекции. Лаксативи базирани на електролити, како што се натриум фосфат или магнезиум сулфат, предизвикуваат секреторна дијареа со инхибирање на апсорпцијата на вода и натриум. Специфичните токсини (како оние од Bacillus cereus или Staphylococcus aureus) може да предизвикаат активирање на ентероцитните рецептори, што дополнително го зголемува ослободувањето на течност во цревата.

 

2. Осмотска дијареа

Осмотската дијареа се јавува кога несоодветно апсорбираните супстанции остануваат во цревата и осмотски ја црпат водата во луменот, со што се зголемува количината на течност во столицата. Осмотските супстанции, како што е лактозата кај лицата со нетолеранција на лактоза, остануваат неапсорбирани во цревата и привлекуваат вода преку осмотскиот притисок. Ова резултира со водена дијареа која е целосно реверзибилна со запирање на внесот на осмотски супстанции. Типичен пример за осмотска дијареа е нетолеранцијата на лактоза, каде што недостатокот на лактаза резултира со неможност да се разложи лактозата на гликоза и галактоза, по што лактозата останува во луменот и предизвикува дијареа.

а. Нетолеранција на лактоза

Дефицитот на лактаза е еден од најчестите примери на осмотска дијареа кај децата. Лактозата, која не се разложува правилно на гликоза и галактоза поради недостаток на ензимот лактаза, останува во луменот и привлекува вода. Ова доведува до надуеност, грчеви во стомакот и водена дијареа. Дијареата се влошува со внесување на млечни производи и се подобрува со постот или со исфрлање на лактозата од исхраната.

б. Други јаглехидрати

Покрај лактозата, други несварливи или слабо апсорбирани јаглехидрати како сорбитол, фруктоза и ксилитол може да предизвикаат осмотска дијареа. Овие супстанции често се присутни во комерцијално произведената храна и пијалоци и може да предизвикаат дијареа кај децата кои ги консумираат во големи количини.

 

3. Воспалителна дијареа

Воспалителната дијареа се јавува кога има воспалителен процес во цревата што предизвикува оштетување на цревниот епител и зголемена пропустливост на бариерата, што резултира со губење течности и електролити низ оштетениот епител. Оштетувањето на цревната слузница од воспалителни болести, како што се Кронова болест и улцеративен колитис, доведува до нарушување на транспортот на течности и хранливи материи. Воспалителните медијатори, како што се простагландините, интерлеукините и факторот на туморска некроза (TNF-α), ја зголемуваат капиларната пропустливост и предизвикуваат ексудација на протеини и електролити во цревниот лумен. Пациентите со воспалителна дијареа често имаат крвава, мукозна столица и често имаат абдоминална болка.

а. Воспалителни цревни заболувања

Кроновата болест и улцеративниот колитис се хронични воспалителни болести кои предизвикуваат оштетување на цревната бариера. Во случај на улцеративен колитис, воспалението е ограничено на мукозниот слој на дебелото црево, што резултира со крвава и мукозна дијареа. Кај Кронова болест, воспалението може да ги зафати сите слоеви на цревниот ѕид (трансмурален), што доведува до зголемена пропустливост, улцерации и формирање на фистула.

б. Целијачна болест

Целијачна болест е автоимуна болест предизвикана од нетолеранција на глутен. Изложеноста на глутен предизвикува имуно-посредувано оштетување на ресичките на тенкото црево, што резултира со малапсорпција на хранливи материи и електролити. Ова воспаление доведува до хронична дијареа со обилна, масна столица (стеатореа) и знаци на неухранетост.

 

4. Малапсорпција

Малапсорптивната дијареа се карактеризира со неспособност на цревата да апсорбираат хранливи материи, што доведува до хронична и екстензивна дијареа. Оваа состојба може да резултира од недостаток на ензими, структурни абнормалности или воспалителни нарушувања на дебелото црево. Нарушената дигестија и апсорпција на јаглехидрати, масти или протеини во тенкото црево доведува до акумулација на несварени хранливи материи кои осмотски привлекуваат вода. Покрај тоа, мастите кои не се апсорбираат во цревата го стимулираат лачењето на течности и доведуваат до стеатореја (масна дијареа). Целијачната болест е класичен пример за малапсорптивна дијареа, каде што автоимуната реакција на глутен ги оштетува ресичките на тенкото црево, што резултира со слаба апсорпција на хранливи материи и хронична дијареа.

а. Целијачна болест

Како што беше споменато претходно, целијачната болест предизвикува атрофија на ресичките на тенкото црево, што значително ја намалува површината за апсорпција на хранливи материи. Ова доведува до стеатореја (масна столица) и хронична дијареа со обилна столица.

б. Цистична фиброза

Кај децата со цистична фиброза, недостатокот на ензими на панкреасот доведува до недоволно варење на мастите, протеините и јаглехидратите. Како резултат на тоа, несварените материи остануваат во цревата, што доведува до хронична, масна дијареа и неухранетост.

 

5. Мотилитетни нарушувања

Нарушувањата на мотилитетот во гастроинтестиналниот тракт играат важна улога во развојот на хронична дијареа кај децата. Интестиналниот мотилитет се однесува на координираната мускулна активност која ги контролира контракциите на цревните мускули со цел правилно да се движи храната низ дигестивниот тракт. Нерамнотежата во оваа активност, без разлика дали е прекумерно или намалено движење, доведува до нарушување во апсорпцијата на течности, електролити и хранливи материи. Овие нарушувања може да произлезат од различни патофизиолошки состојби, како што се синдром на нервозно дебело црево, пост-инфективни состојби и невромускулни заболувања.

 

а. Забрзан транзит низ гастроинтестиналниот тракт

Забрзаното движење на храната низ цревата го намалува времето на апсорпција на вода и електролити, што доведува до зголемено количество течност во столицата и појава на дијареа. Ова се случува под различни услови, како на пример:

Синдром на нервозно дебело црево (IBS): Ова функционално нарушување на гастроинтестиналниот тракт се карактеризира со наизменични периоди на дијареа и запек, што е резултат на нарушена контрола на подвижноста. Кај деца со дијареална форма на IBS, хиперактивната перисталтика доведува до намалено време за апсорпција на вода и хранливи материи, предизвикувајќи хронична дијареа. Ова е често поврзано со стресот и промените во исхраната.

Хипертироидизам: Кај ова ендокрино нарушување, зголемените нивоа на тироидните хормони ја стимулираат активноста на гастроинтестиналниот тракт, што резултира со зголемена подвижност. Брзиот премин на храната низ цревата спречува соодветна апсорпција на течности и електролити, предизвикувајќи водена и хронична дијареа.

 

б. Постинфективна дијареа

По акутните гастроинтестинални инфекции, некои деца развиваат продолжена дисфункција на подвижноста на дебелото црево, што може да доведе до хронична дијареа. Оваа состојба е позната како пост-инфективна дијареа и често е придружена со:

Дисрегулација на ентеричниот нервен систем: По инфекции како што се ротавирус, норовирус или бактериски инфекции (на пр. Шигела, Салмонела), може да дојде до оштетување на патеките на ентеричниот нерв, што доведува до неправилна перисталтика. Ова може да предизвика забрзан транзит низ гастроинтестиналниот тракт и нарушена апсорпција на течности, создавајќи хронична дијареа.

Продолжено воспаление и нарушување на мукозната бариера: Инфекциите може да предизвикаат продолжено воспаление и оштетување на мукозниот слој на цревата, што доведува до зголемена пропустливост и губење течност. Иако инфекцијата може да се контролира, воспалението може да продолжи и да доведе до дисрегулација на подвижноста, придружена со дијареа.

 

ц. Невромускулни нарушувања

Невромускулните нарушувања кои влијаат на гастроинтестиналниот тракт се карактеризираат со нарушена контрола на цревните контракции, што може да доведе до хронична дијареа. Овие нарушувања можат да бидат вродени или стекнати и вклучуваат:

Автономни невропатии: Нарушувањата на автономниот нервен систем, кои можат да бидат резултат на метаболички болести (како што е дијабетес), воспалителни болести или вродени дефекти, доведуваат до неправилно регулирање на цревната мускулатура. Ова може да предизвика забрзана или намалена перисталтика, со забрзана перисталтика што резултира со хронична дијареа поради намаленото време на апсорпција на течности.

Хиршпрунг-ова болест: Ова е вродено невромускулно нарушување кое се карактеризира со отсуство на ганглиски клетки во делови од дебелото црево, што предизвикува делумна или целосна опструкција и нарушен транзит на столицата. Иако главната манифестација е запек, парадоксалната дијареа може да се појави кај некои деца како резултат на забрзан премин низ делови од цревата кои се подалеку од погодената област.

Псевдо-опструкции: Овие нарушувања се резултат на функционална или структурна дисфункција на цревната мускулатура, каде што гастроинтестиналниот тракт не е во состојба правилно да транспортира храна. Иако псевдо-опструкциите може да предизвикаат запек, нарушената координација на перисталтичките контракции може да доведе и до дијареа, особено ако има забрзано алтернативно движење на содржината низ некои делови на цревата.

III. Клиничка слика на хронична дијареа кај деца

Клиничката слика на хроничната дијареа кај децата е комплексен сет на симптоми кои варираат во зависност од основната причина и степенот на нарушувања во апсорпцијата на хранливи материи и течности. Симптомите како што се дехидрација, губење на тежината, абдоминална болка и крвава столица бараат внимателна и детална дијагностичка евалуација. Клиничкото управување со хронична дијареа вклучува мултидисциплинарен пристап кој се фокусира на поставување точна дијагноза и обезбедување на соодветен терапевтски план, со цел да се спречат компликации и да се обезбеди соодветен нутритивен статус на пациентот.

 

1. Дехидрација

Дехидрацијата е чест и потенцијално сериозен резултат на хронична дијареа, особено кога има значително губење на течности и електролити преку столицата. Кај децата, дехидрацијата може брзо да напредува, поради помалиот волумен на телесни течности. Клиничките знаци на дехидрација вклучуваат:

Намалена еластичност на кожата (тургор): Со лесен притисок, кожата не се враќа веднаш, што укажува на губење на течност од екстрацелуларниот простор.

Сува слузница: Забележани се суви усни, јазикот и внатрешните површини на устата.

Зголемена жед: Детето често се жали на интензивна жед, која е одбранбен механизам за компензација на изгубените течности.

Олигурија или намалено мокрење: Ова е индикација за нарушена бубрежна перфузија поради хиповолемија.

Тахикардија и ортостатска хипотензија: Кардиоваскуларните компликации се знак за напредната дехидрација.

 

2. Слабеење

Децата со хронична дијареа, особено оние со состојби кои влијаат на апсорпцијата на хранливи материи, често покажуваат значително губење на тежината. Губењето на тежината, особено ако е придружено со нарушен раст, треба да биде аларм за присуство на хронична гастроинтестинална патологија и потреба од понатамошна дијагностика. Овој симптом е поизразен во услови како што се:

Целијачна болест: Нарушената апсорпција на макро и микронутриенти доведува до хронична неухранетост.

Цистична фиброза: Малапсорпција на масти и протеини поради недостаток на ензими на панкреасот доведува до несоодветен внес на храна и последователно губење на телесната маса.

Малапсорптивни синдроми: Несоодветната апсорпција на јаглени хидрати, масти, протеини и витамини, како и хронична загуба на течности, доведуваат до значителен калориски дефицит и несоодветен раст кај децата.

 

3. Абдоминална болка

Абдоминалната болка е чест симптом кај децата со хронична дијареа, особено во случаи на воспалителни или функционални заболувања на цревата. Тоа може да биде придружено со следниве услови:

Воспалителни цревни заболувања (IBD): Кроновата болест и улцеративниот колитис често се поврзуваат со хронична абдоминална болка која варира во интензитет и е поврзана со воспалителни процеси на цревниот епител. Болката често е локализирана во долниот дел на стомакот и е придружена со треска, анемија и екстраинтестинални симптоми (артритис, кожни манифестации).

Синдром на нервозно дебело црево (IBS): Кај ова функционално нарушување, абдоминалната болка е чест симптом и обично се ублажува по движењето на дебелото црево. Болката е резултат на абнормална перисталтика и висцерална хиперсензитивност.

Заразен гастроентеритис: Хроничните инфекции со Giardia lamblia или други паразити може да предизвикаат повторливи или хронични болки во стомакот, особено кај малите деца.

 

4. Крвава столица

Присуството на крв во столицата е алармантен симптом кој укажува на сериозна патофизиолошка состојба. Кај деца со хронична дијареа, крвавата столица може да укаже на:

Воспалителна болест на цревата (IBD): Улцерацијата на слузницата, особено кај улцеративен колитис, доведува до присуство на свежа крв во столицата. Ова е често придружено со тенезми, анемија и губење на телесна маса.

Заразни болести: Бактериските инфекции со Shigella, Salmonella или Campylobacter може да предизвикаат хеморагичен колитис, кој се карактеризира со крв и слуз во столицата.

Цревна интусусцепција или некротизирачки ентероколитис: Овие состојби, иако поретки кај хронична дијареа, може да предизвикаат интра-абдоминално крварење, манифестирано со крвава столица и акутен абдоминален синдром.

 

5. Малаксија и слабост

Кај деца со долготрајна хронична дијареа, нарушената апсорпција на микронутриенти, како што се железо, цинк и витамини (особено витамините Б и Д), може да доведе до системски симптоми како малаксаност, слабост, замор и раздразливост. Овие симптоми се резултат на нутритивни недостатоци и нерамнотежа на електролити, кои се појавуваат особено кај:

Целијачна болест и други малапсорптивни нарушувања: Хроничната малапсорпција на хранливи материи доведува до хиповитаминоза, анемија и остеомалација, предизвикувајќи хроничен замор и слабост.

Панкреатична инсуфициенција: Кај деца со нарушена егзокрина функција на панкреасот, како што е цистична фиброза, малапсорпцијата на масти и витамини растворливи во масти доведува до недостатоци кои предизвикуваат слабост и намалена физичка издржливост.

IV. Дијагностика за хронична дијареа кај децата

Дијагностичкиот процес за хронична дијареа кај децата е сложен и бара интегриран пристап кој вклучува детално земање историја, физички преглед и специфични лабораториски и дијагностички снимки. Оваа систематска проценка е клучна за идентификување на етиолошките фактори и оптимизирање на третманот.

 

1. Анамнеза

Aнамнезата е првиот и најважниот чекор во дијагностичкиот процес за хронична дијареа кај децата, бидејќи овозможува собирање на детални информации за симптомите, исхраната, претходните здравствени состојби и социо-економските фактори кои можат да бидат поврзани со состојбата. Точното собирање на анамнестички податоци помага да се водат понатамошни дијагностички испитувања и интервенции.

Прво, лекарот мора да ги земе предвид карактеристиките на дијареата, како што се неговото времетраење и видот на столицата. Важно е да се утврди дали дијареата е водена, мрсна, со крв или слуз, колку често се јавува и дали е придружена со други симптоми, како што се болки во стомакот, треска или повраќање. Оваа информација може да сугерира специфична етиологија, како што се инфекција, воспалителна болест на цревата или малапсорпција.

Дополнително, лекарот треба да добие детални информации за исхраната на детето, вклучувајќи можни алергии на храна, нетолеранција (на пр. на лактоза или глутен), употреба на специфични диети или додатоци на храна. Ова е особено важно затоа што некои прехранбени супстанции или додатоци може директно да предизвикаат дијареа или да ја влошат состојбата. Во исто време, треба да се собираат историски податоци за претходни инфекции, особено гастроинтестинални, како и семејна медицинска историја, бидејќи генетските фактори можат да играат улога во појавата на одредени состојби, како што се целијачна болест или Кронова болест. Информациите за патување во области со зголемен ризик од заразни болести или контакт со болни лица се исто така неопходни за точно да се утврди причината за дијареата.

Конечно, психосоцијалните аспекти не треба да се занемарат. Промените во околината, како што се започнувањето на училиште, преселувањето во друг град или семејниот стрес, може да влијаат на дигестивниот систем на детето. Стресот и анксиозноста, особено кај помалите деца, може да предизвикаат или влошат функционални гастроинтестинални нарушувања. Деталната анамнеза е суштински чекор што овозможува спроведување на дијагностички тестови и формирање на соодветен план за лекување.

 

2. Физички преглед

Физичкиот преглед е клучен елемент во процесот на дијагностицирање на хронична дијареа кај децата, бидејќи овозможува директна проценка на општата состојба на детето, идентификација на физички знаци кои може да укажуваат на специфични патолошки состојби, како и проценка на влијанието на дијареа при раст и развој. Докторот најпрво ја проценува општата состојба на детето, вклучувајќи го нивото на енергија, физичкиот изглед и можните знаци на дехидрација. Децата со хронична дијареа често покажуваат знаци на општа исцрпеност, со намалена активност и губење на тежината. Симптомите на дехидрација, како што се сува кожа, сува уста и намалено производство на урина, се алармантни индикатори кои бараат итна интервенција.

Абдоминалниот преглед е особено важен за идентификување на абдоминална болка, дистензија или присуство на абнормални маси. Лекарот ќе ја процени абдоминалната напнатост преку палпација, барајќи знаци на болка што може да укажуваат на воспалителни процеси или интестинална опструкција. Перисталтиката (движењето на дебелото црево) се проценува со аускултација на абдоменот за да се утврди дали има некакви абнормалности, како што е зголемена перисталтика што може да укаже на инфекција или синдром на малапсорпција. Исто така, треба да се исклучи присуството на абнормални маси или тумори, кои можат да бидат поврзани со неопластични процеси или абдоминална лимфаденопатија.

Проценката на растот и развојот е од суштинско значење, бидејќи хроничната дијареа може сериозно да влијае на нормалниот раст на детето. Лекарот ја мери висината и тежината на детето и ги споредува со референтните вредности за возраст и пол, за да утврди дали има неухранетост или застој во растот. Децата со продолжена дијареа често губат тежина и не успеваат да ја достигнат нормалната крива на висината, што е показател за недостаток на есенцијални хранливи материи. Исто така, важно е да се процени целокупниот развој на детето, бидејќи хроничните состојби можат да влијаат на неговиот когнитивен и физички напредок.

 

3. Лабораториски анализи

Лабораториските тестови играат клучна улога во дијагнозата на хронична дијареа.

 

a. Фекални тестови

Фекалните тестови се важна компонента на дијагностичкиот процес за хронична дијареа кај децата, бидејќи обезбедуваат директен увид во состојбата на гастроинтестиналниот тракт и помагаат да се одреди етиологијата на дијареата. Преку различни анализи на фекалниот материјал, лекарите можат да идентификуваат воспалителни, инфективни и малапсорптивни состојби кои предизвикуваат дијареа. Еве подетално објаснување за главните типови на фекални тестови и нивното значење:

a.1. Присуство на леукоцити во столицата
Откривањето на бели крвни зрнца (леукоцити) во фекалниот материјал укажува на постоење на воспалителен процес во гастроинтестиналниот тракт. Леукоцитите, особено неутрофилите, често се наоѓаат во столицата на децата со воспалителна болест на цревата, како што се Кронова болест или улцеративен колитис. Воспалителните процеси предизвикуваат миграција на имуните клетки до местото на оштетување на цревната слузница, што резултира со нивно појавување во примероци од измет. Нивното присуство е показател за сериозно воспаление и бара дополнителни дијагностички тестови како што се колоноскопија или биопсија за да се утврди причината за воспалението.

a.2. Присуство на крв во столицата (окултна и видлива крв)
Фекалниот тест за откривање на крв во столицата е важен дијагностички метод за откривање на крварење во гастроинтестиналниот тракт. Крвта може да биде видлива со голо око или да биде присутна во мали количини кои не се видливи (окултна крв). Присуството на крв во столицата може да укаже на сериозни состојби како што се чиреви, воспалителна болест на цревата, крварење на гастроинтестинални инфекции или тумори. Окултната крв се открива преку специјализирани тестови како што се фекален окултен тест, кој е чувствителен на мали количества крв. Видливата крв (хематохезија) во столицата обично укажува на долниот гастроинтестинално крварење, додека темната, тврда столица може да сигнализира горно гастроинтестинално крварење.

a.3. Присуство на маснотии во столицата (стеатореја)
Тестот за фекална маснотија е важен за да се процени капацитетот на апсорпција на цревата. Кога детето има зголемено количество маснотии во столицата (состојба позната како стеатореја), ова укажува на малапсорпција на липидите, која често се јавува кај болести како што се целијачна болест, цистична фиброза или егзокрина панкреасна инсуфициенција. Абнормалното излачување на маснотии преку столицата може да резултира со зголемена маса и мрсна столица со непријатен мирис. Тестирањето на мастите се врши со квантитативно оценување на маснотиите во период од 24 или 72 часа, а резултатите се користат за да се процени степенот на малапсорпција и да се постави дијагноза на основната болест.

a.4. Паразитски тестови
Тестовите на фекалии за паразити се неопходни за дијагностицирање на инфективни причини за хронична дијареа, особено во случаи кога се сомневаме за паразитски инфекции. Паразитите како Giardia lamblia, Entamoeba histolytica и Cryptosporidium може да предизвикаат пролонгирана дијареа, особено кај децата. Giardia lamblia е најчеста причина за хронична паразитска дијареа кај децата, предизвикувајќи малапсорпција и водена дијареа. Тестовите за фекален паразит вклучуваат микроскопска анализа на примероци од измет за откривање на јајца од паразити, трофозоити или цисти, а современите техники како ELISA или PCR се користат за да се потврди присуството на паразити со откривање на нивните антигени или генетски материјал.

a.5. Калпротектин и лактоферин
Ова се фекални биомаркери кои се користат за проценка на воспалението во гастроинтестиналниот тракт. Калпротектинот е протеин кој се ослободува од неутрофилите, а неговото зголемено ниво во столицата укажува на воспалително заболување на цревата како Кронова болест или улцеративен колитис. Лактоферинот е исто така маркер за активирање на неутрофилите и неговото присуство укажува на акутен или хроничен воспалителен процес во цревата. Овие тестови помагаат да се разликуваат воспалителни болести од функционални нарушувања како што е синдромот на нервозно дебело црево.

 

b. Тестови на крв

Тестовите на крвта играат централна улога во процесот на дијагностицирање на хронична дијареа кај децата, бидејќи овозможуваат преглед на хематолошките, биохемиските и имунолошките параметри на детето. Тие се неопходни за да се утврди точната етиологија на дијареата, како и да се процени состојбата на телото, вклучувајќи го нутритивниот статус и постоењето на системски заболувања кои можат да бидат причина за дијареа. Еве детален опис на некои од најважните тестови што се користат во дијагностичкиот процес:

 

б.1. Комплетна крвна слика (CBC)
Комплетната крвна слика е основен дијагностички тест кој овозможува испитување на различни крвни зрнца, како што се еритроцити, леукоцити и тромбоцити, и е неопходен за да се идентификуваат различни хематолошки и инфективни состојби кои можат да бидат поврзани со хронична дијареа.

Анемија: Ниските вредности на хемоглобинот и хематокритот укажуваат на анемија, која може да биде резултат на хронична загуба на крв поради улцерации или воспалителни процеси во цревата. Кај некои деца, анемија може да се појави поради неухранетост и недостаток на железо, што е честа појава кај долготрајните гастроинтестинални нарушувања.

Леукоцити: Зголемените вредности на белите крвни зрнца (леукоцитоза) укажуваат на постоење на инфекција или воспаление во телото. Кај деца со хронична дијареа, леукоцитозата може да укаже на бактериска инфекција или автоимуна болест на гастроинтестиналниот тракт, како што е воспалителна болест на цревата.

Тромбоцити: Овој параметар е важен за проценка на хемостатските функции на телото. Ниските нивоа на тромбоцити (тромбоцитопенија) може да укажуваат на нарушена коагулација, додека зголемените вредности (тромбоцитоза) може да бидат знак за хроничен воспалителен процес.

 

б.2. Анализа на електролити
Овој тест е важен за проценка на рамнотежата на електролити и течности во телото, што може сериозно да се наруши поради продолжената дијареа.

Натриум (Na): Нивоата на натриум се клучни за одржување на течната хомеостаза. Хипонатремија (ниско ниво на натриум) може да се појави кај деца со продолжена дијареа и укажува на значителна загуба на течности и електролити, што бара итна рехидратација.

Калиум (К): Калиумот е неопходен за нормална мускулна и нервна функција, како и за електричната активност на срцето. Хипокалемија (ниско ниво на калиум) може да доведе до сериозни компликации, вклучително и аритмија, и често се јавува кај деца со хронична дијареа како резултат на губење на калиум преку столицата.

Хлорид (Cl): Нивоата на хлориди во крвта се важен индикатор за киселинско-базната рамнотежа. Хипохлоремична алкалоза, која се карактеризира со ниски нивоа на хлориди, може да се појави со значително губење на гастрични течности или хронични дијареални состојби со губење на натриум и хлорид.

 

б.3. Серумски албумини
Нивото на серумскиот албумин е важен индикатор за проценка на нутритивниот статус и состојбата на метаболизмот на протеините во телото.

Хипоалбуминемија: Ниските нивоа на серумски албумин често се поврзуваат со загуба на протеини, што е карактеристично за хронични цревни заболувања како што се воспалителна болест на цревата или малапсорпција. Албумините се главните крвни протеини кои играат важна улога во одржувањето на онкотскиот притисок и транспортот на молекулите. Ниските нивоа на албумин може да укажуваат на оштетување на цревната лигавица или нарушување во апсорпцијата на протеините.

Неухранетост: Серумските албумини се добар показател за целокупниот нутритивен статус на детето. Хроничната дијареа може да доведе до неухранетост, а ниското ниво на албумин може да сигнализира потреба од дополнителна нутритивна поддршка.

 

ц. Специфични тестови за целијачна болест
Целијачната болест е автоимуно нарушување кое е предизвикано од консумирање на глутен, а тестовите за специфични антитела се од витално значење за дијагностицирање на оваа состојба.

Анти-tTG (ткивна трансглутаминаза) антитела: Овие антитела се високо специфични за целијачна болест и се користат за првична дијагноза. Позитивниот резултат може да укаже на автоимуна реакција против глутенот, што доведува до оштетување на цревната слузница и малапсорпција.

Анти-ендомизиумски антитела (ЕМА): Овие антитела се насочени кон глијадин и ендомизиум и исто така се користат за потврдување на дијагнозата на целијачна болест. Овие тестови се многу корисни за идентификување на децата кои страдаат од оваа автоимуна состојба.

 

4. Инструментални анализи

Ендоскопија: Оваа процедура е корисна за директно испитување на цревната обвивка. Повремено, може да се изврши гастроскопија или колоноскопија во зависност од симптомите.

Биопсија: Земање примероци од цревната слузница за хистопатолошка анализа. Ова може да помогне да се идентификуваат воспалителни промени, атрофија на вили (како кај целијачна болест) или присуство на туморски клетки.

V. Третман и управување со хронична дијареа кај деца

Третманот на хронична дијареа кај децата бара мултидисциплинарен и индивидуален пристап за да се идентификува и третира основната причина. Комплексното управување со хроничната дијареа кај децата вклучува рехидратација, соодветна исхрана, третман на инфекции, модификација на имунолошкиот одговор и реставрација на микрофлората. Неопходно е редовно следење и прилагодување на терапијата според специфичните потреби на секое дете за да се постигнат оптимални резултати и долгорочно подобрување на здравствената состојба. Важно е да се обезбеди итен третман за да се спречат компликации како што се дехидрација, неухранетост и долгорочно оштетување на гастроинтестиналниот систем.

 

1. Рехидратацијата

Рехидратацијата е критичен прв чекор во третманот на хронична дијареа, особено кога дехидрацијата е присутна или е изложена на ризик. Ова може да се постигне преку раствори за орална рехидратација, кои се формулирани за да обезбедат оптимална рамнотежа на електролити (натриум, калиум) и гликоза, овозможувајќи ефикасна апсорпција на течности во тенкото црево. Овие решенија се безбедни, лесно достапни и се препорачуваат за деца со блага до умерена дехидрација предизвикана од продолжена дијареа. Во случаи на тешка дехидрација или кога детето не може да зема течност преку уста, потребна е интравенска терапија со инфузија на изотонични раствори (на пример, солен раствор или Рингеров раствор). Терапијата се прилагодува според степенот на дехидрација и клиничката состојба на детето.

 

2. Исхрана

Исхраната е клучен аспект во третманот на хроничната дијареа кај децата, бидејќи овозможува не само нутритивна поддршка, туку и директно влијание врз симптомите преку модификации на исхраната. Во третманот на хронична дијареа, исхраната е строго индивидуализирана и базирана на правилна етиолошка дијагноза.

а. Исхрана без лактоза

Исхраната без лактоза е од суштинско значење за децата на кои им е дијагностицирана нетолеранција на лактоза, состојба која се јавува поради отсуство или намалена активност на ензимот лактаза, што резултира со неможност да се вари лактозата (млечниот шеќер). Несварената лактоза се ферментира во дебелото црево од бактериска флора, создавајќи осмотски притисок кој ја влече водата во цревниот лумен, предизвикувајќи водена дијареа. Во овој случај, основен дел од терапијата е строго избегнување на млечни производи кои содржат лактоза. Алтернативно, може да се препорачаат млечни производи без лактоза или додатоци на ензим на лактаза за да се спречат симптомите да се појават. Исхраната мора да биде внимателно избалансирана за да обезбеди доволно хранливи материи, како што се калциум и витамин Д, кои традиционално се добиваат преку млечните производи.

б. Диета без глутен

Диетата без глутен е стандард за грижа за децата на кои им е дијагностицирана целијачна болест (глутенска ентеропатија). Целијачната болест е автоимуна болест предизвикана од ингестија на глутен, протеин кој се наоѓа во житарките како пченица, јачмен и ‘рж. Оваа состојба предизвикува имунолошки одговор што доведува до оштетување на ресичките на тенкото црево, што резултира со малапсорпција на хранливи материи и хронична дијареа. За да се спречи понатамошно оштетување на цревната слузница и да се подобри гастроинтестиналната функција, неопходно е апсолутно избегнување на глутен. Ова вклучува исфрлање на сите производи што содржат пченица, јачмен и ‘рж од исхраната и нивна замена со алтернативи на пченица без глутен, како што се ориз, пченка, просо и киноа. Усвојувањето на диета без глутен го подобрува нутриционистичкиот статус и ја намалува инциденцата на компликации како што се анемија, остеопороза и хронични гастроинтестинални проблеми.

ц. Ниско-протеинска исхрана

Ниско-протеинска исхрана се користи кај деца со алергии на протеини од храна, најчесто протеини од кравјо млеко и соја. Оваа состојба може да се манифестира со хронична дијареа како резултат на цревни воспалителни реакции предизвикани од имунолошкиот одговор на овие протеини. Кај овие деца неопходна е строга елиминација на храна која содржи кравјо млеко или протеин од соја, вклучително и млечни производи, формули за протеини од кравјо млеко и производи на база на соја. Замената со хидролизирани или аминокиселински формули, кои не содржат целосни протеини, ја подобрува состојбата и ја намалува воспалителната реакција. Важно е да се напомене дека исхраната треба да се прилагоди според возраста на детето и потребите за исхрана, за да се обезбеди соодветен внес на протеини од безбедни извори, како и други есенцијални хранливи материи за нормален раст и развој.

 

3. Антимикробната терапија

Антимикробната терапија е критичен елемент во третманот на хронична дијареа кога основната причина е инфекција со патогени микроорганизми. Важен аспект е правилната идентификација на етиолошкиот агенс, за да се овозможи соодветен избор на терапија, избегнување на компликации и развој на отпорност на антимикробни агенси.

 

а. Антипротозоална терапија

Инфекциите со протозои како што се Giardia lamblia и Entamoeba histolytica се вообичаени причини за хронична дијареа, особено во средини со лоши санитарни услови или по патување во ендемски области. Овие патогени предизвикуваат воспаление и оштетување на цревната обвивка, што резултира со дијареа, абдоминална болка и малапсорпција на хранливи материи.

Метронидазол и нидазол (нитроимидазол) се терапии од прва линија за третман на инфекции предизвикани од Giardia lamblia и Entamoeba histolytica. Овие лекови делуваат така што ја инхибираат синтезата на нуклеинските киселини во протозоите, што доведува до нивна елиминација. За Giardia, типичната доза на метронидазол за деца е 15-30 mg/kg/ден, поделена во три дози, за 5 до 7 дена. Овој лек нуди висока ефикасност со минимални несакани ефекти како гадење, метален вкус во устата и понекогаш вознемирен стомак.

Во случаи на амебијаза предизвикана од Entamoeba histolytica, терапијата со метронидазол се комбинира со лекови како што се параомомицин или дијодохидроксикин, за да се елиминираат и ткивните и цистите форми на патогенот. Метронидазол се дозира во 30-50 mg/kg/ден во тек на 10 дена. Оваа комбинација е клучот за целосна елиминација на патогенот од телото и спречување на понатамошни компликации, како што се апсцеси на црниот дроб.

б. Антибиотска терапија

Бактериските инфекции се исто така честа причина за хронична дијареа кај децата, особено со патогени како што се Salmonella, Shigella, Campylobacter и Yersinia enterocolitica. Овие инфекции можат да предизвикаат значителна штета на гастроинтестиналниот тракт со инвазија на цревната слузница, што доведува до крвава дијареа, треска и болка.

Антибиотската терапија треба да биде насочена и точна, користејќи лекови кои покажуваат висока активност против идентификуваниот патоген, според резултатите од тестовите за микробиолошка чувствителност. За салмонела, антибиотиците како ципрофлоксацин или азитромицин се препорачуваат за деца, особено кај тешки инфекции или кај деца со ослабен имунолошки систем. Дозата на ципрофлоксацин е 10-20 mg/kg/ден, за 7-10 дена.

Кај инфекции предизвикани од Шигела, за кои е познато дека предизвикуваат синдром на токсичен мегаколон, терапијата вклучува цефалоспорини од трета генерација како што се цефотаксим или цефтриаксон или азитромицин. Овие антибиотици помагаат да се елиминираат бактериите, да се намалат симптомите и да се спречат долготрајните компликации како што се дехидрација и неухранетост. Азитромицин се дозира во 10 mg/kg/ден првиот ден, проследено со 5 mg/kg/ден во следните три дена. Во случаи на тешка инфекција, терапијата се продолжува во зависност од клиничкиот одговор.

Треба да се напомене дека во некои случаи на инфекции предизвикани од Salmonella и Campylobacter, особено кај имунокомпетентни деца, антибиотската терапија може да биде контраиндицирана. Ова се должи на фактот дека може да ја продолжи колонизацијата на бактериите и да го зголеми ризикот од компликации. Во такви случаи, супортивна терапија и внимателно следење на состојбата на детето често се препорачаната стратегија.

ц. Важноста на контролирање на антимикробната резистенција

Прекумерната и несоодветна употреба на антибиотици е важен проблем во педијатријата, особено поради ризикот од развој на антимикробна резистенција. Правилната употреба на антибиотици подразбира избор на најсоодветен лек според микробиолошката чувствителност, точната доза и точното времетраење на терапијата. Ова е особено важно за децата со хронична дијареа, каде што долгите или повторените антибиотски третмани може да доведат до избор на резистентни патогени и долгорочни гастроинтестинални нарушувања.

 

4. Имуномодулаторна терапија

Имуномодулаторната терапија игра клучна улога во управувањето со децата кои страдаат од воспалителна болест на цревата (IBD), како што се Кронова болест и улцеративен колитис. Овие состојби се сложени и бараат долготраен третман за да се контролира инфламаторниот одговор и да се подобри квалитетот на животот на пациентите. Правилниот избор на терапија, како што се кортикостероиди за акутни егзацербации и имуносупресивни агенси за долгорочен третман, е од клучно значење за подобрување на квалитетот на животот и целокупното здравје на пациентите. Ова бара мултидисциплинарен пристап и внимателно следење со цел да се минимизираат несаканите ефекти и да се постигне оптимален резултат.

Воспалителна болест на цревата (IBD)

Кроновата болест и улцеративниот колитис се хронични воспалителни заболувања на гастроинтестиналниот тракт, кои се карактеризираат со епизоди на воспаление и ремисија. Овие болести може да предизвикаат значајни гастроинтестинални симптоми, вклучувајќи дијареа, абдоминална болка, губење на апетит и губење на тежината, како и одредени системски симптоми како треска и замор. Управувањето со IBD кај децата вклучува комбинација на фармаколошка терапија и помошни мерки за контрола на воспалението и подобрување на целокупното здравје.

 

а. Кортикостероиди

Кортикостероидите, како што се преднизон и метилпреднизолон, се првата линија на терапија за акутни егзацербации на IBD. Овие лекови делуваат на тој начин што ги инхибираат воспалителните цитокини и ја намалуваат инфилтрацијата на имуните клетки во воспаленото ткиво, што доведува до брзо подобрување на симптомите и воспалителниот процес.

Дозирање и примена: Дозата на кортикостероидите варира во зависност од тежината на воспалението и одговорот на терапијата. Почетната доза е обично 1-2 mg/kg/ден, со постепено намалување како што се подобрува состојбата. Сепак, продолжената употреба на кортикостероиди носи ризик од несакани ефекти, како што се инхибиција на растот, остеопороза и отпорност на инсулин, па затоа е важно внимателно следење и постепено повлекување на лекот.

Несакани ефекти: Долготрајната употреба на кортикостероиди може да доведе до различни несакани ефекти, вклучувајќи зголемен ризик од инфекции, метаболички нарушувања и промени во расположението. Затоа, тие не се погодни за долготрајна терапија, па по постигнување на ремисија, неопходно е да се префрлиме на други терапевтски опции.

 

б. Имуносупресивни агенси

Кога кортикостероидите не се доволни за контрола на воспалителниот процес или ако е потребна долготрајна терапија, употребата на имуносупресивни агенси станува неопходна. Овие лекови имаат за цел да го потиснат прекумерниот имунолошки одговор, кој е основа на воспалителните процеси во IBD.

Азатиоприн: Овој лек е антиметаболит кој ја инхибира синтезата на ДНК и РНК, што доведува до инхибиција на пролиферацијата на Т- и Б-лимфоцитите Стандардната доза за деца е 1-3 mg/kg/ден, со постепено зголемување во зависност од толеранцијата и резултатите на терапија. Азатиопринот е особено корисен за одржување на ремисија и намалување на зависноста од кортикостероиди.

Метотрексат: Овој лек се користи за лекување на тешки форми на Кронова болест. Функционира како антиметаболит, инхибирајќи ја синтезата на фолна киселина, што резултира со намалување на активноста на имунолошкиот систем. Вообичаено, метотрексат се администрира во дози од 10-25 mg неделно, со редовно следење на хематолошките параметри и функцијата на црниот дроб.

 

ц. Следење на состојбата и терапијата

Имуносупресивните агенси бараат внимателно следење на хематолошките и биохемиските параметри, поради ризикот од миелосупресија, хепатотоксичност и зголемен ризик од инфекции. Редовните тестови на крвта се клучни за рано откривање на несаканите ефекти и прилагодување на терапијата.

 

5. Пробиотици

Пробиотиците се живи микроорганизми кои, кога се администрираат во доволни количини, имаат корист за здравјето на домаќинот, особено во контекст на гастроинтестиналниот систем. Пробиотиците се важна алатка во управувањето со гастроинтестинални нарушувања, со способност да ја обноват нормалната цревна микрофлора и да ја подобрат апсорпцијата на хранливи материи. Нивната примена може да биде особено корисна по антибиотска терапија или во контекст на инфекции, а нивните механизми на дејство го поддржуваат нивниот потенцијал за подобрување на здравјето на децата со хронични гастроинтестинални проблеми. Сепак, ефективноста на пробиотиците зависи од специфичниот тип и условите во кои се применуваат, па затоа е важно да се внимава при изборот и администрирањето на овие препарати.

 

а. Враќање на нормалната цревна микрофлора

Цревната микрофлора е комплексен екосистем на микроорганизми, кој игра важна улога во метаболизмот на хранливи материи, синтезата на витамини и одбраната од патогени. Нарушувањето на оваа микрофлора може да резултира со развој на гастроинтестинални проблеми, како што се дијареа, запек и синдром на нервозно дебело црево.

Пробиотски марки

Се покажа дека препаратите кои содржат специфични пробиотски соеви, како што се Lactobacillus и Bifidobacterium, се особено ефикасни во обновувањето на нормалната цревна микрофлора по антибиотска терапија или инфекција. Овие пробиотици помагаат да се спречи растот на патогени микроорганизми и да се зајакнат природните одбранбени механизми на цревата.

Механизми на дејствување

• Пробиотиците се натпреваруваат за хранливи материи со патогени, со што се намалува нивното присуство.
• Пробиотските микроорганизми можат да произведат антимикробни пептиди и масни киселини со краток синџир кои го инхибираат растот на патогени.
• Пробиотиците помагаат да се зајакне епителната бариера, намалувајќи ја цревната пропустливост на токсини и патогени.

 

б. Подобрување на апсорпцијата на хранливи материи

Препаратите со пробиотици играат важна улога во подобрувањето на апсорпцијата на хранливите материи, особено во услови на нарушена функција на цревата.

Механизми за подобрена апсорпција

• Пробиотиците, особено Lactobacillus, можат да синтетизираат витамини, како што се витаминот К и некои витамини од групата Б, кои се важни за целокупното здравје.
• Ппробиотиците го стимулираат метаболизмот на хранливите материи, што доведува до подобрена конверзија на храната во енергија.
• Овие микроорганизми помагаат во регулирањето на цревната перисталтика, со што се намалува инциденцата на дијареа и запек.

 

ц. Клинички индикации

Пробиотиците се применуваат во различни клинички контексти, особено во управувањето со дијареа, синдром на нервозно дебело црево и други гастроинтестинални нарушувања.

• Пробиотиците, особено кај инфекции предизвикани од ротавирус, се покажаа како ефикасни во намалувањето на времетраењето и сериозноста на дијареата.
• Администрацијата на пробиотици по терапијата со антибиотици помага да се намали ризикот од развој на дијареа предизвикана од дисбиоза.
• Пробиотиците можат да помогнат во ублажување на симптомите, како што се болки во стомакот и течна столица, со регулирање на цревната микробиота и намалување на воспалението.

VI. Прогноза

Прогнозата за деца со хронична дијареа зависи од различни фактори, вклучувајќи ја етиологијата на дијареата, времето на откривање и интензитетот на третманот. Различни основни состојби може да имаат различни прогностички исходи, а раната интервенција и последователната терапија играат клучна улога во подобрувањето на клиничките резултати.

Раната идентификација на основната причина за хронична дијареа е од клучно значење за подобрување на прогнозата. Подложноста на одложување на дијагностичките процедури може да доведе до хроничноста на состојбата, што го отежнува третманот и негативно влијае на целокупното здравје на детето. Постапките за рано откривање вклучуваат континуирано следење на симптомите и општата состојба на детето, вклучувајќи го растот и развојот, како и лабораториски тестови за анализа на столицата, крв и други тестови кои помагаат да се потврди дијагнозата и да се одреди етиологијата.

Квалитетот и ефикасноста на терапијата за основните болести директно влијаат на прогнозата. Соодветната интервенција може да доведе до значително подобрување на клиничките симптоми и квалитетот на животот. Имплементацијата на адекватни терапевтски стратегии, како што се антимикробни лекови, имуносупресивни агенси или специфични диети, може да значи значително подобрување на симптомите и интестиналната функционалност. Периодични прегледи и прилагодување на третманот според потребите на детето се важни за континуиран успех.

Како заклучок, прогнозата за децата со хронична дијареа е охрабрувачка, особено за оние со добро контролирани основни болести. Со рано откривање, ефективен третман и редовно следење, многу деца можат да постигнат значително подобрување во здравјето и квалитетот на животот. Така, континуираното учење и напредокот во медицинската наука остануваат критични за подобрување на резултатите и намалување на товарот на хроничните гастроинтестинални нарушувања.