Ndihma e parë: Dëmtim në kokë

Lëndimet në kokë janë të rrezikshme. Ato janë potencialisht serioze pasi mund të çojnë në dëmtim të trurit, palcës kurrizore në qafë dhe fraktura të kafkës. Truri shtrihet në kafkë, i mbrojtur nga lëngjet, dhe për këtë arsye mund të lëndohet lehtësisht nga një goditje në kokë. Ky lëndim njihet si  tronditje truri dhe shpesh shkakton një humbje të përkohshme të vetëdijes. Komplikimet nga një tronditje mund të ndikojnë në të menduarit, përqendrimin dhe emocionet. Ato mund të shkaktojnë probleme me kujtesën dhe demencijon të hershme. Nëse një viktimë pëson një goditje të rëndë në kokë, ajo mund të shkaktojë gjakderdhje ose ënjtje në tru dhe është një gjendje që kërkon trajtim të menjëhershëm mjekësor. Ashpërsia e një dëmtimi në kokë varet nga mekanizmi i dëmtimit dhe ndikimi i tij në tru.

Kërkoni kujdes mjekësor nëse vëreni shenja të përkeqësimit të një dëmtimi të kokës:

• Përgjumje e shtuar
• Dhimbje koke e vazhdueshme
• Konfuzion, marramendje, probleme ekuilibri
• Humbje e kujtesës
• Vështirësi në të folur
• Vështirësi në ecje
• Episodet e të vjellave pas lëndimit
• Shikim i dyfishtë
• Konvulsione

Vlerësoni nivelin e vetëdijes së viktimës. Kontrolloni viktimën në intervale të rregullta, duke i kushtuar vëmendje të veçantë çdo ndryshimi dhe nëse gjendja e viktimës po përmirësohet apo përkeqësohet.

Vlersimi i vetëdijes:

• A i ka sytë hapur dhe a u përgjigjet pyetjeve?
• A mund t’u përgjigjet pyetjeve të thjeshta dhe të ndjekë urdhrat?
• A lëviz apo hap sytë nëse e prekim?
• A reagon ndaj ndonjë stimuli?

Si mund të ndihmoni:

• Uleni viktimën dhe jepini atij një kompresë të ftohtë për ta mbajtur mbi lëndimin. Bëni një vlerësim të nivelit të vetëdijes. Trajtoni një plagë në kokë, nëse është e pranishme, me garzë sterile dhe presion të drejtpërdrejtë në plagë.
• Monitoroni rregullisht shenjat vitale – frymëmarrjen, pulsin dhe nivelin e vetëdijes. Kushtojini vëmendje të veçantë ndryshimeve në nivelin e përgjigjes.
• Kontrolloni viktimën në intervale të rregullta dhe të shpeshta.
• Mos lejoni që viktima të lëvizë, derisa të dërgohet te mjeku dhe të vlerësohet gjendja shëndetësore.
• Lajmroni ndihmën e shpejtë ose dërgoni viktimën në spital.

Në raste serioze:

• Telefononi 911 – tregoni dispeçerit se viktima ka një dëmtim të rëndë në kokë. Monitoroni rregullisht shenjat vitale – frymëmarrjen, pulsin dhe nivelin e vetëdijes – ndërsa prisni që të vijë ndihma. Bëni këtë në pozicionin në të cilin u gjet viktima – mos e lëvizni viktimën për shkak të rrezikut të shtuar të lëndimit të palcës kurrizore dhe qafës. Nëse është e nevojshme, përdorni metodën e shtytjes së nofullës për të hapur rrugët e tij të frymëmarrjes.