Научна тема: Алергии кај деца | Идентификација, третман и превенција

Алергиите претставуваат значаен здравствен предизвик кај децата, со потенцијал значително да го нарушат квалитетот на нивниот живот. Овие состојби се резултат на преосетлив имунолошки одговор на нормално безопасни супстанции познати како алергени. Во последните децении се забележува зголемување на инциденцата на алергии, што ја нагласува потребата од внимателна идентификација, адекватен третман и стратешки пристапи за превенција. Раната дијагностика и интервенција, како и интегрираните стратегии за управување, се клучни за контрола на симптомите и минимизирање на негативните последици врз здравјето и квалитетот на животот на децата.

 

I. Видови на алергии и нивната етиологија

 

1. Алергии на храна

Алергиите на храна кај децата се сериозен здравствен проблем со потенцијално опасни по живот последици. Разбирањето на специфичните алергени, механизмите на дејство и клиничките манифестации е клучно за раната дијагноза и ефективно управување. Раната идентификација на симптомите и адекватното управување со алергиските реакции може да спречи сериозни компликации и да го подобри квалитетот на животот на децата со алергии на храна.

 

a. Млеко – Алергени и механизам

Алергијата на млеко се карактеризира со специфичен имунолошки одговор на протеините присутни во млекото, особено на казеинот и протеините од сурутка. Казеинот, кој вклучува αs1- и β-казеин, и протеините од сурутка, вклучувајќи β-лактоглобулин и α-лакталбумин, се структурни протеини кои се главните компоненти на млекото. Кај децата со алергија на млеко, овие протеини погрешно се идентификувани од имунолошкиот систем како патогени агенси.

Имунолошкиот одговор на алергија на млеко е посредуван од имуноглобулинот Е (IgE). При првата изложеност на алергени, Б-лимфоцитите се активираат и започнуваат со производство на IgE антитела специфични за млечните протеини. Овие IgE антитела се врзуваат за хистаминските рецептори на мастоцитите и базофилите, кои се присутни во различни ткива, вклучително и дермисот и мукозата. Како резултат на оваа врска, мастоцитите и базофилите се активираат и почнуваат да ослободуваат хистамин и други воспалителни медијатори, што доведува до започнување на воспалителен одговор.

Овој воспалителен одговор се манифестира преку различни клинички симптоми, вклучувајќи осип на кожата, гастроинтестинални симптоми и системски реакции. Обновеното ослободување на хистамин предизвикува проширување на крвните садови и зголемена капиларна пропустливост, што доведува до симптоми како што се оток, чешање и уртикарија. Во исто време, активирањето на воспалителните клетки може да резултира со воспалителни промени во слузницата и другите ткива, што дополнително ги комплицира клиничките манифестации на алергија на млеко.

 

b. Јајце – Алергени и механизам

Алергијата на јајца е резултат на специфичен имунолошки одговор на протеините присутни во јајцата, при што најзначајни алергени се овомукотин и ововидинин. Овомукотинот, кој е стабилен на топлина, се наоѓа во белката на јајцето и е познат по својата способност да предизвика алергиски реакции дури и после термичка обработка. Од друга страна, ововидинот е термолабилен протеин присутен во жолчката на јајцето и може да се разгори или деградира при високи температури, но сепак може да предизвика алергиски одговор ако се присутен во одредени концентрации.

Кога децата со алергија на јајца се изложени на овие протеини, нивниот имунолошки систем погрешно ги препознава како патогени. Како резултат на оваа погрешна препознавање, Б-лимфоцитите се активираат и започнуваат продукција на специфични IgE антитела против овомукотинот и ововидинотот. Овие IgE антитела се врзуваат за хистаминските рецептори на мастоцитите и базофилите, присутни во различни ткива, вклучувајќи го дермисот и слузниците. Активирањето на мастоцитите и базофилите резултира со ослободување на хистамин и други воспалителни медијатори. Овие медијатори предизвикуваат локални воспалителни реакции, кои можат да се манифестираат како кожни осипи, сврбеж, и оток. Во некои случаи, реакцијата може да биде поинтензивна, со системски ефекти кои вклучуваат гастроинтестинални симптоми, како што се повраќање и дијареа, како и респираторни проблеми, вклучувајќи кашлица и отежнато дишење.

Најтешката форма на алергиска реакција на јајца е анафилаксијата, која се карактеризира со акутен пад на крвниот притисок, респираторни тешкотии, и потенцијален колапс на кардиоваскуларниот систем. Секоја изложеност на алергенот може да предизвика сериозни симптоми, а тежината на реакцијата често зависи од количината на алерген кој влегува во организмот. Управувањето со алергијата на јајца бара внимателно избегнување на изворите на алергенот и, во случај на тешки реакции, итна медицинска интервенција.

 

c. Кикиритки – Алергени и механизам

Алергијата на кикиритки е сериозен здравствен проблем, особено кај децата, а е предизвикана од специфични протеини присутни во кикириките, од кои најважни се Ara h 1, Ara h 2 и Ara h 3. Овие протеини се многу топлински стабилни, што значи дека тие можат да ја задржат својата алергенска активност дури и по термичка обработка, како печење или пржење.

Ara h 1, Ara h 2 и Ara h 3 се главните алергени на кикиритки и играат клучна улога во патогенезата на алергијата на кикиритки. Ara h 1 е структурен протеин кој учествува во формирањето на структурата на клетките на кикиритките и е познат по неговата способност да предизвика одговор посредуван од IgE. Ara h 2 е особено важен поради неговата способност да предизвикува тешки алергиски реакции и е препознаен како еден од најмоќните алергени. Ara h 3 е термостабилен и може да предизвика алергиски реакции дури и кога е изложен на високи температури.

Имунолошкиот одговор на кикириките започнува со погрешното препознавање на овие протеини од страна на имунолошкиот систем. Кај деца со алергија на кикирики, Б-лимфоцитите се активираат и почнуваат да произведуваат специфични IgE антитела против Ara h 1, Ara h 2 и Ara h 3. Овие IgE антитела се врзуваат за хистаминските рецептори на мастоцитите и базофилите, присутни во различни ткива, вклучувајќи го и дермисот , мукозата и внатрешните органи. Активирањето на мастоцитите и базофилите доведува до ослободување на хистамин и други воспалителни медијатори, како што се простагландини и леукотриени. Овие медијатори предизвикуваат значајни воспалителни реакции, кои може да се манифестираат како осип на кожата, оток, чешање и гастроинтестинални симптоми, вклучувајќи повраќање и дијареа. Во најтешките случаи, алергиската реакција може да биде опасна по живот и да доведе до анафилакса, која се карактеризира со акутен пад на крвниот притисок, отежнато дишење и целосен колапс на кардиоваскуларниот систем.

Реакцијата на кикиритки е особено проблематична бидејќи ниските количини на алергенот може да предизвикаат сериозни симптоми, нагласувајќи ја важноста од строго избегнување на кикирики и производи кои можат да содржат траги од кикирики. Управувањето со алергијата на кикиритки често вклучува употреба на итни авто-инјектори на епинефрин и континуирано медицинско образование и надзор за да се избегне изложување на алергенот.

 

e. Морска храна – Алергени и механизам

Алергиите на морската храна се предизвикани од специфични протеини присутни во рибите и школките, од кои најважни се парвалбумин и тропомиозин. Овие протеини, кои се клучни за клеточната структура и функцијата на морската храна, се високо термостабилни, што значи дека можат да ја задржат својата алергенска активност дури и по термичка обработка, како што е готвењето.

Парвалбуминот е топчест протеин кој се наоѓа во рибиното месо и е идентификуван како еден од главните алергени во рибата. Има висока стабилност во услови на термичка обработка и е отпорен на денатурација. Тропомиозин, кој се наоѓа во мускулите на школките, е вториот најважен алерген на морска храна. Исто така, покажува висока термичка стабилност и е познат по својата способност да предизвикува тешки алергиски реакции.

Имунолошкиот одговор на овие алергени се заснова на механизам посредуван од IgE. Кај децата со алергии на морска храна, имунолошкиот систем погрешно ги идентификува парвалбуминот и тропомиозинот како опасни агенси. Како резултат на тоа, се активираат Б-лимфоцитите кои произведуваат специфични IgE антитела против овие протеини. Овие IgE антитела се врзуваат за хистаминските рецептори на мастоцитите и базофилите, што доведува до нивно активирање и ослободување на хистамин и други воспалителни медијатори. Активирањето на мастоцитите и базофилите предизвикува тешки воспалителни реакции. Хистаминот и другите медијатори, како што се простагландините и леукотриените, предизвикуваат симптоми кои може да вклучуваат осип на кожата, оток, респираторни проблеми како што се отежнато дишење и кашлање и гастроинтестинални проблеми вклучувајќи повраќање и дијареа. Во потешки случаи, реакцијата може да доведе до анафилакса, која е акутна, опасна по живот состојба која се карактеризира со ненадеен пад на крвниот притисок, отежнато дишење и губење на свеста.

Поради потенцијалната сериозност на алергиските реакции на морска храна, потребно е строго избегнување на сите морски плодови и внимателно читање на етикетите на производите. Управувањето со оваа алергија вклучува употреба на итни адреналински авто-инјектори, како и тековно медицинско образование и надзор за да се спречи изложување на алергенот.

 

d. Соја – Алергени и механизам

Алергијата на соја е предизвикана од специфични протеини присутни во сојата, а главните алергени вклучуваат глициниди и β-конглутинин. Овие протеини играат клучна улога во структурниот интегритет на сојата и нејзината функционалност, но во исто време можат да иницираат алергиски реакции кај предиспонирани лица.

Глицинидите се група на протеини кои се наоѓаат во сојата кои имаат потенцијал да предизвикаат алергиски реакции. Овие протеини се отпорни на термичка обработка, што значи дека нивната алергенска активност може да се одржи дури и по готвењето. β-конглутинин е еден од главните структурни протеини во сојата и исто така е важен алергенски агенс. Овој протеин, како и глицинидите, може да предизвика силни имунолошки реакции кај подложни индивидуи.

Имунолошкиот одговор на алергени од соја се заснова на механизам посредуван од IgE. Кај децата со алергија на соја, имунолошкиот систем погрешно ги идентификува овие протеини како опасни и почнува да произведува IgE антитела против нив. Овие специфични IgE антитела се врзуваат за хистаминските рецептори на мастоцитите и базофилите, што доведува до нивно активирање и ослободување на хистамин и други воспалителни медијатори. Активирањето на мастоцитите и базофилите доведува до широк спектар на воспалителни реакции. Хистаминот, заедно со другите медијатори како што се простагландините и леукотриените, предизвикува симптоми како што се осип на кожата, оток, респираторни проблеми (вклучувајќи отежнато дишење и кашлање) и гастроинтестинални симптоми (вклучувајќи повраќање и дијареа). Во потешки случаи, реакцијата може да доведе до анафилакса, акутна и опасна по живот состојба која се карактеризира со ненадеен пад на крвниот притисок, отежнато дишење и губење на свеста.

Поради потенцијалната сериозност на реакциите, управувањето со алергија на соја вклучува строго избегнување на сите производи што содржат соја и нејзините деривати. Исто така, важно е да се спроведат мерки за контрола и мониторинг и да се достапни авто-инјектори со адреналин за итни случаи. Медицинската едукација и редовната консултација се клучни за ефикасно справување со оваа алергија и спречување на изложеност на алергени.

 

 

2. Респираторни алергии

Респираторните алергии, имаат значително влијание врз квалитетот на животот на децата. Идентификувањето на специфичните алергени и разбирањето на патофизиологијата на овие состојби е клучно за развој на ефективни стратегии за управување и третман. Раната дијагностика и соодветниот третман може да помогнат во контролата на симптомите и спречување на компликации, што значително ќе го подобри квалитетот на животот на децата со респираторни алергии.

 

a. Алергиски ринитис – Алергени и механизам

Алергискиот ринитис е хронично воспалително заболување на горниот респираторен тракт кое се јавува како резултат на имунолошка преосетливост на вдишени алергени. Главните алергени поврзани со развојот на алергиски ринитис вклучуваат полен од различни растенија, прашина од домашни грини, како и животински првут (коски, пердуви и епителни клетки од домашни миленици). Овие алергени влегуваат во респираторниот систем преку вдишување и доаѓаат во контакт со носната слузница и параназалните синуси, каде предизвикуваат патофизиолошки процеси кои доведуваат до симптоми на алергиски ринитис.

Патофизиологијата на алергискиот ринитис започнува со изложување на алергени кои се препознаваат од имунолошкиот систем кај предиспонирани лица. Како одговор на овие алергени, Б-лимфоцитите почнуваат да произведуваат специфични имуноглобулин Е (IgE) антитела. Овие антитела циркулираат во крвотокот и се врзуваат за FcεRI рецепторите на површината на мастоцитите и базофилите, клетки кои играат клучна улога во алергискиот одговор. По повторното изложување на истиот алерген, тој се врзува за антителата IgE кои се веќе фиксирани на мастоцитите. Ова предизвикува дегранулација на мастоцитите, односно ослободување на содржината на нивните гранули, кои содржат големи количини на хистамин и други воспалителни медијатори како што се леукотриените и простагландините. Хистаминот е главниот медијатор кој предизвикува симптоми на алергиски ринитис, како што се ринореја (зголемено лачење на слуз), назална конгестија (затнат нос), кивање и чешање на носот и очите. Хистаминот предизвикува вазодилатација (проширување на крвните садови) во носната слузница, што резултира со зголемена капиларна пропустливост и истекување на течност во околните ткива, што доведува до оток и конгестија. Покрај тоа, хистаминот стимулира зголемено лачење на слуз од мукозните жлезди, што ја влошува конгестија и предизвикува чувство на назална конгестија.

Овие процеси доведуваат до хронично воспаление на носната слузница, што може да се поврзе со други алергиски состојби како што се астма и атопичен дерматитис. Долготрајното присуство на воспаление може да доведе до хипертрофија на носната слузница и полипи, што дополнително го влошува клиничкиот тек на болеста.

 

b. Астма – Алергени и механизам

Астмата е хронична инфламаторна болест на дишните патишта која се карактеризира со периодични напади на отежнато дишење, кашлање и звуци на свирење при издишувањe. Оваа болест често се поврзува со алергии, каде што алергените играат важна улога во започнувањето и одржувањето на воспалителниот процес во бронхиите. Најчестите алергени кои предизвикуваат алергиска астма вклучуваат полен од различни растенија, домашна прашина, која содржи микроскопски грини и животински првут, т.е. епителни клетки, пердуви на домашни миленици. Овие алергени се вдишуваат и влегуваат во респираторниот тракт, каде што предизвикуваат комплексен имунолошки одговор.

Механизмот на астма со алергиска етиологија започнува со препознавање на алергени од страна на имунолошкиот систем кај осетливи деца. По првата изложеност на алергенот, Б-лимфоцитите произведуваат специфични имуноглобулин Е (IgE) антитела кои циркулираат низ крвотокот и се врзуваат за FcεRI рецепторите на површината на мастоцитите и базофилите, кои се наоѓаат во бронхијалната мукоза. По повторното изложување на истиот алерген, тој се врзува за претходно произведените IgE антитела на мастоцитите и базофилите, предизвикувајќи нивно активирање и дегранулација. Овој процес резултира со ослободување на воспалителни медијатори како што се хистамин, леукотриени и простагландини, кои имаат директно влијание врз бронхијалните структури. Хистаминот, на пример, предизвикува вазодилатација и зголемена пропустливост на крвните садови, што доведува до отекување на бронхијалната мукоза. Леукотриените и простагландините предизвикуваат контракција на мазните мускули околу бронхиите, што доведува до бронхоспазам и стеснување на дишните патишта.

Воспалителниот процес во бронхијалната слузница доведува и до зголемено лачење на слуз од мукозните жлезди, што дополнително го стеснува луменот на бронхиите и ги влошува симптомите. Овие патофизиолошки промени резултираат со зголемена отпорност на дишните патишта, што доведува до тешкотии во дишењето, кашлање и отежнато дишење. Симптомите на астмата може да варираат по интензитет од благ до тежок, што може да доведе до сериозни компликации ако не се третираат правилно.

 

 

3. Контактни алергии

Контактните алергии, може да предизвикаат значителни проблеми со кожата кои произлегуваат од специфичните имунолошки реакции на алергени. Разбирањето на механизмите на овие реакции и клиничките карактеристики на контактните алергии е клучно за ефективно управување и третман на овие состојби. Важно е да се идентификуваат и избегнуваат специфичните алергени за да се спречат симптомите и да се подобри квалитетот на животот на децата со контактна алергија.

 

Контактен дерматитис – Алергени и механизам

Контактниот дерматитис кај децата е честа алергиска состојба која се јавува како резултат на директен контакт со одредени супстанции кои предизвикуваат одложена хиперсензитивност, позната и како тип IV хиперсензитивност. Вообичаени алергени кои можат да предизвикаат контактна реакција кај децата вклучуваат латекс (често се наоѓа во гумени играчки и медицински ракавици), никел (се наоѓа во накит и метални предмети) и разни хемикалии и козметички состојки, како што се парфеми и конзерванси.

Патофизиолошкиот механизам на контактниот дерматитис е посредуван од специфична подгрупа на имунолошки клетки познати како Т-лимфоцити, особено ЦД4+ Т-помошни клетки. Овие клетки играат централна улога во имунолошкиот одговор на контактните алергени. Кога детето ќе дојде во контакт со супстанца која е алерген за неговиот организам, алергенот се апсорбира во кожата и се обработува од клетките кои претставуваат антиген (како што се Лангерхансовите клетки) сместени во епидермисот. Овие клетки го претставуваат алергенот на ЦД4+ Т помошните клетки во регионалните лимфни јазли, каде што се активира специфичен имунолошки одговор. Активираните Т-лимфоцити се враќаат на местото на контакт, каде што се случува инфилтрација на воспалителните клетки, вклучувајќи ги и другите Т-лимфоцити, макрофаги и други имунолошки клетки. Овој инфилтрат предизвикува локализирано воспаление на кожата, што резултира со класични знаци на контактен дерматитис, како што се еритем, оток и појава на везикули (мали плускавци на кожата). Овие промени на кожата обично се придружени со чешање и интензивна непријатност, што може значително да влијае на квалитетот на животот на детето.

Важно е да се напомене дека овој тип на хиперсензитивност се развива постепено, обично по неколку изложувања на алергенот, а реакцијата обично се јавува 24 до 48 часа по контакт со алергенот. Клиничкото управување со контактниот дерматитис вклучува идентификација и избегнување на специфичниот алерген, како и примена на локални кортикостероиди за контрола на воспалението и симптомите.

 

 

4. Генетски и еколошки фактори

Генетските фактори во комбинација со влијанијата од околината играат клучна улога во развојот на алергиите кај децата. Генетската предиспозиција, заедно со изложеноста на алергени рано во животот, промените во исхраната и намалената изложеност на микроорганизми, се главните детерминанти кои го зголемуваат ризикот од развој на алергиски заболувања. Разбирањето на овие фактори е од клучно значење за превенцијата и управувањето со алергиите кај децата.

 

Генетска предиспозиција

a. Наследство и ризик

Наследноста и ризикот од развој на алергиски болести кај децата се сложени процеси кои се резултат на интеракцијата помеѓу генетските фактори и факторите на околината. Фамилијарната природа на алергиите е добро документирана и бројни студии укажуваат на важна генетска компонента во појавата на овие состојби. Децата чии родители имаат алергиски болести, како што се алергиски ринитис, астма или атопичен дерматитис, имаат значително поголем ризик за развој на алергии во споредба со децата без семејна историја на алергии. Ова ја нагласува улогата на наследноста во предиспозицијата за алергиски реакции.

Генетската основа на алергиите вклучува повеќе гени вклучени во регулирањето на имунолошкиот одговор. Многу од овие гени ги кодираат клучните компоненти на имунолошкиот систем, вклучително и антителата од класата IgE, кои се клучни во посредувањето на алергиските реакции, како и цитокините кои регулираат различни типови на имунолошки реакции. Пример за генетска варијабилност е присуството на полиморфизми во гените кои ги кодираат цитокините, како што е IL-13, цитокин кој е клучен во Th2 типот на имунолошкиот одговор. Одговорот на Th2 е особено важен во патогенезата на алергиите, бидејќи поттикнува производство на IgE антитела и активирање на мастоцитите и базофилите, кои се клучни за алергиски реакции. Полиморфизмите во генот IL-13 се поврзани со зголемена подложност на алергиски болести, како што се астма и алергиски ринитис. Овие полиморфизми може да доведат до промени во изразувањето на IL-13 или неговата функционалност, што може да ја зголеми чувствителноста на поединецот на алергени и да промовира развој на хронично воспаление на респираторниот тракт. Исто така, полиморфизмите во гените кои го кодираат рецепторот за IgE (FcεRI) и различни цитокини, како што се IL-4 и IL-5, се поврзани со зголемен ризик од алергиски реакции.

Сепак, само генетската предиспозиција не е доволна за да предизвика алергии. Алергиите се мултифакторни заболувања, што значи дека покрај генетските фактори, клучна улога во нивниот развој имаат и факторите на околината. На пример, изложеноста на специфични алергени, инфекциите во раното детство, употребата на антибиотици и исхраната се важни фактори кои можат да влијаат на развојот на алергиски реакции кај децата. Според тоа, наследноста и ризикот од развој на алергиски болести се резултат на сложената интеракција помеѓу генетските и еколошките фактори, кои заедно го одредуваат исходот од алергиските состојби кај секое дете.

 

b. Епигенетски фактори

Епигенетската регулација е клучен механизам кој посредува во интеракцијата помеѓу генетските предиспозиции и факторите на околината во развојот на алергиите. Епигенетските промени, како што се метилацијата на ДНК и модификациите на хистоните, играат улога во контролирањето на генската експресија без да предизвикаат промени во самата ДНК секвенца. Метилацијата на ДНК, процес во кој метил групите се додаваат на молекулата на ДНК, може да го замолчи изразувањето на специфични гени, вклучувајќи ги и оние кои се вклучени во регулирањето на имунолошкиот одговор и воспалителните процеси. Слично на тоа, модификациите на хистоните, кои влијаат на структурата на хроматин и пристапноста на ДНК, исто така може да ја модулираат експресијата на гените вклучени во алергиските реакции. Овие епигенетски промени често се предизвикани од фактори на животната средина, како што се изложеност на алергени, стрес, исхрана и присуство на инфекции во раното детство. Ова значи дека епигенетиката овозможува динамична интеракција помеѓу гените и околината, што објаснува зошто луѓето со слични генетски предиспозиции можат да развијат различни профили на алергија во зависност од нивното животно искуство и околината.

Трансгенерациската преносливост на епигенетските промени дополнително го отежнува разбирањето на алергиите. Имено, епигенетските маркери стекнати како резултат на факторите на животната средина кај родителите може да се пренесат на нивните потомци, што укажува дека ризикот од алергии не е само генетски, туку и епигенетски поттикнат. Тоа значи дека изложеноста на штетни фактори во текот на животот на родителите може да има долгорочен ефект врз здравјето на нивните деца, вклучувајќи ја и подложноста на алергиски болести.

Со оглед на важноста на епигенетските механизми, истражувањата во оваа област се фокусираа на разбирање како овие промени може да се спречат или модифицираат за да се намали ризикот од алергии, особено кај генетски предиспонираните популации.

 

Фактори на животната средина

Изложеноста на алергени во раниот живот претставува значителен фактор за развојот на алергии, особено во критичниот период на детството и раното детство кога имунолошкиот систем е сè уште во развој. Во овој период, прекумерната изложеност на алергени како домашна прашина, полен, и животински првут може да го сензибилизира детето, што доведува до формирање на специфични IgE антитела. Оваа сензибилизација го зголемува ризикот од развој на алергиски реакции при повторна изложеност на истите алергени подоцна во животот. Според хигиенската хипотеза, недоволната изложеност на микроби и антигени во раниот живот може да го наруши развојот на имунолошкиот систем, зголемувајќи ја подложноста кон алергии.

Урбанизацијата, која е поврзана со зголемена инциденца на алергии, игра важна улога во зголемената изложеност на загадувачи и индустриски хемикалии, како и во намалената изложеност на природни микроорганизми, кои можат да имаат заштитна улога во развојот на имунолошкиот систем. Во урбаните средини, децата често се изложени на поголеми нивоа на воздушно загадување и хемикалии од индустриските и транспортните активности, што може да предизвика иритирање на респираторниот тракт и да го зголеми ризикот од алергиски заболувања како астма и алергиски ринитис. Дополнително, урбанизацијата често доведува до промени во начинот на живот и исхрана, вклучувајќи намалена изложеност на природни антигени и микроорганизми, што дополнително го зголемува ризикот од развој на алергии.

Современите истражувања исто така укажуваат на тоа дека урбанизацијата и поврзаните фактори, како што се зголемената употреба на антибиотици и промени во исхраната, придонесуваат за намалување на микробиомот во цревата, што може негативно да влијае на имунолошката толеранција и да го зголеми ризикот од алергиски реакции.

 

 

5. Хигиенска хипотеза

Хигиенската хипотеза претставува една од најзначајните теории за објаснување на глобалното зголемување на алергиските болести, особено во развиените западни земји. Оваа хипотеза сугерира дека намалената изложеност на микроорганизми и инфективни агенси рано во животот, што е резултат на високите стандарди на хигиена и честата употреба на антибиотици, доведува до недоволно созревање на имунолошкиот систем, особено во рамнотежата Th1/Th2. Во нормални услови, контактот со различни патогени микроорганизми во детството придонесува за развој на имунолошка толеранција и правилно функционирање на имунолошкиот систем. Недостатокот на таква изложеност може да резултира со доминација на Th2 одговорот, кој е одговорен за алергиски реакции, а со тоа да ја зголеми подложноста на алергиски болести како што се астма, атопичен дерматитис и алергиски ринитис.

Во прилог на хипотезата за хигиена, некои епидемиолошки студии покажуваат дека децата кои растат во средини со пониски хигиенски стандарди, како што се во рурални области или во домови со повеќе браќа и сестри, имаат помала инциденца на алергиски болести. Тоа може да се објасни со фактот дека овие деца се изложени на поголем број на патогени и микроорганизми, што овозможува поцелосен развој на нивниот имунолошки систем и намалена чувствителност на алергии.

Хигиенската хипотеза, иако не е единствената теорија која објаснува зошто алергиските болести се во пораст, е важен концепт кој нагласува дека прекумерната хигиена и недостатокот на природна изложеност на патогени може да има непредвидливи здравствени последици, особено во контекст на развојот на алергиите и болести кај децата.

 

 

6. Микробиомот и имунолошкиот систем

Микробиомот, збирката на микроорганизми кои живеат во и на човечкото тело, игра клучна улога во правилното функционирање на имунолошкиот систем. Раната изложеност на различни микроорганизми е неопходна за развој на здрав микробиом, кој, пак, е од суштинско значење за имунолошка толеранција и спречување на прекумерни имунолошки реакции што доведуваат до алергии. Промените во микробиомот, предизвикани од фактори како што се прекумерна употреба на антибиотици, зголемена инциденца на царски рез или растење во премногу стерилни средини, може значително да ја нарушат оваа рамнотежа. Антибиотиците, иако се корисни во лекувањето на инфекции, ги уништуваат и корисните бактерии кои се потребни за правилно функционирање на имунолошкиот систем, што може да го зголеми ризикот од развој на алергиски болести.

Дополнително, студиите покажуваат дека децата родени со царски рез имаат различен микробиом од оние родени по природен пат, што е поврзано со зголемен ризик од развој на алергии и други хронични болести. Природното раѓање овозможува пренос на корисни бактерии од мајка на новороденче, што е клучно за почетниот развој на микробиомот и имунолошкиот систем. Недостатокот на овој првичен контакт со микробиомот на мајката може да доведе до нарушувања во развојот на имунолошкиот систем и зголемена чувствителност на алергии.

 

 

7. Промени во исхраната

а. Исхрана и имунитет

Промените во исхраната, како што се зголемената потрошувачка на преработена храна и намалениот внес на природни антиоксиданси, влакна и пробиотици, може значително да влијаат на имунолошкиот систем кај децата и да го зголемат ризикот од развој на алергии. Преработената храна, која често е богата со шеќери, заситени масти и вештачки адитиви, може да предизвика хронично воспаление, што ги нарушува нормалните имунолошки реакции и ја зголемува подложноста на алергии. Овој тип на исхрана може да ја наруши рамнотежата на микробиомот и да доведе до поголема чувствителност на алергени, како што се храната и алергените од околината.

Природните антиоксиданси и влакна кои се наоѓаат во свежото овошје, зеленчук и интегралните житарки играат важна улога во одржувањето на здрав имунолошки систем. Тие имаат антиинфламаторни својства и можат да помогнат во заштитата од оксидативен стрес, кој е поврзан со развој на алергиски болести. Пробиотиците, кои се корисни бактерии кои помагаат во одржувањето на здрав микробиом, исто така играат важна улога во регулирањето на имунолошките реакции и намалувањето на воспалението. Намалениот внес на овие хранливи материи може да доведе до нерамнотежа во микробиомот и да го зголеми ризикот од алергиски реакции.

 

б. Доење и алергии

Мајчиното млеко игра важна заштитна улога против развојот на алергии. Содржи антитела, особено IgA, и други имунолошки компоненти како што се лактоферин и олигосахариди, кои помагаат во созревањето на имунолошкиот систем на бебето и ја зајакнуваат неговата природна отпорност на патогени и алергени. Истражувањата покажуваат дека доењето може да ја намали инциденцата на алергиски болести како што се алергиски ринитис, астма и атопичен дерматитис. Ова може да се објасни со фактот дека мајчиното млеко не само што обезбедува имунолошка заштита, туку помага и за развој на здрав микробиом, кој е од суштинско значење за нормална имунолошка функција и толеранција на алергени.

Затоа, промените во исхраната и доењето се важни фактори за превенција и управување со алергиски состојби, со потенцијал да се намали ризикот од развој на алергии и да се придонесе за севкупно подобрување на имунолошкиот систем.

 

 

II. Патогенеза на алергии кај деца

Патогенезата на алергиите кај децата е сложен процес кој вклучува интеракција на генетските фактори, имунолошкиот систем и факторите на животната средина. Овој процес води до развој на хиперсензитивен имунолошки одговор на нормално безопасни супстанции, познати како алергени. Имуните механизми кои вклучуваат IgE антитела и Th2 клетки се одговорни за развој на хиперсензитивност на алергени, додека факторите на околината, како што се изложеноста на алергени и промените во микробиомот, го промовираат и влошуваат овој процес.

 

1. Фази на имунолошкиот одговор

 

а. Сензибилитет

Прва изложеност на алерген: При првата изложеност на алерген кај дете, алергенот се презентира на компетентни имунолошки клетки, главно дендритични клетки, кои го фаќаат, обработуваат и транспортираат до регионалните лимфни јазли. Во лимфните јазли, дендритичните клетки претставуваат алерген на наивни ЦД4+ Т-лимфоцити, стимулирајќи ја нивната диференцијација во Th2 клетки.

Активирање на Th2 клетки: Во лимфните јазли, Th2 клетките, по препознавање на алергенот преку MHC класа II молекули на дендритичните клетки, иницираат производство на клучни цитокини како што се IL-4 и IL-13. Овие цитокини играат витална улога во класичното поместување на изотипот на Б-лимфоцитите, кои под влијание на IL-4 и IL-13 се трансформираат во плазма клетки, способни да синтетизираат специфични IgE антитела насочени против конкретниот алерген.

Врзување на IgE антитела: Новоформираните IgE антитела се ослободуваат во циркулацијата и се врзуваат за FcεRI рецептори со висок афинитет на површината на мастоцитите и базофилите. Овој процес ги сензибилизира овие клетки, подготвувајќи ги за можна последователна изложеност на истиот алерген, што може да предизвика алергиска реакција.

 

б. Активирање и алергиска реакција

Повторна изложеност на алерген: По повторното изложување на истиот алерген, тој директно се врзува за сензибилизираните IgE антитела на површината на мастоцитите и базофилите. Ова врзување предизвикува активирање и вкрстено поврзување на FcεRI рецепторите, што доведува до дегранулација на овие клетки.

Дегранулација на мастоцитите и базофилите: Дегранулацијата на мастоцитите и базофилите резултира со брзо ослободување на претходно складирани воспалителни медијатори, вклучувајќи хистамин, леукотриени, простагландини и протеази. Хистаминот предизвикува вазодилатација, зголемена васкуларна пропустливост, едем и пруритус, додека леукотриените и простагландините предизвикуваат бронхоспазам, секреција на слуз и дополнително воспаление.

Реакција на рана и доцна фаза: Медијаторите ослободени за време на дегранулацијата се одговорни за симптомите на раната фаза на алергиската реакција, кои се јавуваат во рок од неколку минути по изложувањето на алергенот и вклучуваат чешање, еритем, едем и бронхоспазам. Доцната фаза на алергиската реакција се развива неколку часа по изложувањето и се карактеризира со инфилтрација на еозинофили, Th2 клетки и други воспалителни клетки на местото на реакцијата, што доведува до продолжено воспаление и можно оштетување на ткивото. Оваа фаза е особено важна за хроничноста на алергиските болести и може да доведе до долгорочни компликации, како што се ремоделирање на ткивото и хронична опструкција на дишните патишта.

 

2. Имунолошки механизми

 

а. Реакција посредувана од IgE

Активирање на мастоцитите и базофилите: Реакциите со посредство на IgE се неопходни за патогенезата на алергиските болести. IgE антителата, синтетизирани од Б-лимфоцитите и специфични за некои алергени, се врзуваат за Fc – рецепторите на мастоцитите и базофилите, присутни во мукозните ткива и во циркулирачката крв. Активирањето на овие клетки доведува до ослободување на воспалителни медијатори, како што се хистамин, леукотриени и простагландини. Овие медијатори предизвикуваат зголемена васкуларна пропустливост, што резултира со едем и еритема, бронхоспазам, што доведува до симптоми на астма и зголемено производство на слуз, предизвикувајќи ринореја и продуктивна кашлица.

Еозинофилија: Во доцната фаза на алергиската реакција, се забележува зголемување на бројот на еозинофили во воспалителниот предел. Еозинофилите ослободуваат токсични гранули кои содржат протеини како што се еозинофилниот катјонски протеин и еозинофилната пероксидаза, кои придонесуваат за продолжување на воспалението и оштетувањето на ткивото. Овие клетки играат улога во хроничната фаза на воспаление и може да доведат до структурни промени на ткивото, како што е ремоделирање на дишните патишта.

 

б. Одговорот на Т-клетките

Th2 одговор: Активирањето на Th2 T-лимфоцитите е клучно за алергиските реакции. Th2 клетките произведуваат цитокини како што се IL-4, IL-5 и IL-13, кои се одговорни за активирање на алергискиот одговор. IL-4 и IL-13 ја стимулираат синтезата на IgE од Б-клетките, додека IL-5 игра важна улога во регрутирањето и активирањето на еозинофилите во воспалената област. Овој одговор доминантен на Th2 го промовира развојот на алергиски симптоми и хронично воспаление.

Рамнотежа Th1/Th2: Рамнотежата помеѓу Th1 и Th2 одговорите е критична за имунолошката хомеостаза. Одговорот Th1 обично е доминантен за време на инфекции, особено бактериски, и индуцира производство на воспалителни цитокини како што е IFN-γ. Во контекст на алергија, прекумерното активирање на Th2 одговорот, со доминација на IL-4, IL-5 и IL-13, ја нарушува нормалната имунолошка рамнотежа и доведува до развој на алергиски заболувања. Оваа нерамнотежа помеѓу Th1 и Th2 патогените патишта е важен фактор во развојот и сериозноста на алергиските реакции.

 

3. Фактори на животната средина и микробиомот

 

а. Фактори на животната средина

Изложеност на алергени: Раното изложување на високи концентрации на алергени, како што се домашна прашина, полен и животински првут, игра клучна улога во процесот на сензибилизација и последователниот развој на алергиски реакции. Овој процес е особено изразен во раното детство, кога имунолошкиот систем е во процес на созревање. Дополнително, факторите на животната средина, како што се зголемената урбанизација, употребата на антибиотици и модерните промени во исхраната, кои често вклучуваат зголемена потрошувачка на преработена храна и намален внес на природни антиоксиданси и пробиотици, значително придонесуваат за зголемена инциденца на алергиски болести. Овие фактори можат да ја нарушат рамнотежата на имунолошкиот систем, предизвикувајќи преференцијален Th2 одговор, кој е поврзан со патогенезата на алергиските состојби.

Загадување и токсини: Изложеноста на загадувачи на воздухот, како што се ситните честички (PM2,5 и PM10), азот диоксид (NO2) и други индустриски хемикалии, како и изложеноста на чад од тутун, е важен фактор на ризик за развој и влошување на алергиски заболувања. Овие агенси го потенцираат алергискиот одговор преку повеќе механизми, вклучително и зголемување на производството на проинфламаторни цитокини, нарушување на интегритетот на респираторниот епител и индуцирање оксидативен стрес. Покрај тоа, загадувањето на воздухот е поврзано со зголемена пропустливост на епителните бариери, што овозможува поголема пенетрација на алергените и стимулирање на имунолошкиот одговор, што дополнително го влошува воспалителниот процес и ја зголемува можноста за хронични респираторни заболувања како што се астма и алергиски ринитис.

 

б. Микробиомот

Рана изложеност на микроорганизми: Микробиомот игра централна улога во развојот и регулацијата на имунолошкиот систем, особено во почетокот на животот. Промените во составот и разновидноста на микробиотата, предизвикани од намалената изложеност на микроорганизми и природни патогени, може значително да придонесат за појава на алергиски состојби. Богата и разновидна микробиота рано во животот е критична за правилно созревање на имунолошкиот систем и развој на толеранција кон антигени на животната средина. Секојдневната изложеност на различни микроби и инфективни агенси го стимулира имунолошкиот систем да развие избалансиран одговор, намалувајќи ја можноста за преосетливост, како што се алергиите.

Хигиенска хипотеза: Хигиенската хипотеза претпоставува дека недостатокот на адекватна рана изложеност на микроорганизми и инфекции може да резултира со нецелосно созревање на имунолошкиот систем, што ја зголемува подложноста на алергиски болести. Според оваа хипотеза, во општества со високи хигиенски стандарди, каде што изложеноста на заеднички патогени и микроорганизми е значително намалена, имунолошкиот систем на детето не добива доволна стимулација за да развие нормален Th1 одговор. Оваа неадекватна стимулација доведува до преференцијален Th2 одговор, кој е поврзан со појава на алергиски реакции. Како таква, намалената изложеност на микроби, заедно со факторите на животната средина, како што се употребата на антибиотици и промените во породувањето (на пр. царски рез), се клучни фактори кои влијаат на составот на микробиомот и ризикот од развој на алергии.

 

 

III. Клиничка слика и дијагноза на алергии кај деца 

 

1. Клиничка слика

Клиничката слика на алергиите кај децата е разновидна и вклучува кожни, респираторни и системски манифестации. Препознавањето на симптомите е клучно за навремена дијагноза и третман, а дијагностичките тестови, како што се кожни тестови, специфични тестови за IgE антитела и тестови за предизвикување, се суштински алатки за потврдување на алергиите и понатамошно управување со здравствената состојба кај децата.

 

а. Симптоми на кожата

Уртикарија: Оваа кожна реакција се карактеризира со брза појава на пруритични, еритематозни и отечени плаки, кои може да се развијат веднаш по изложувањето на алерген. Уртикаријата може да биде акутна или хронична, во зависност од времетраењето на симптомите. Акутната уртикарија обично трае помалку од шест недели и е предизвикана од алергии на храна, лекови или каснувања од инсекти. Хроничната уртикарија трае подолго од шест недели и може да биде поврзана со автоимуни нарушувања или хронични инфекции.

Егзема (атопичен дерматитис): Атопичен дерматитис е хронично воспалително заболување на кожата кое се карактеризира со сува кожа, еритема и пруритични лезии, особено на лицето, вратот и зглобовите. Симптомите често се влошуваат со изложување на алергени како прашина, полен и одредена храна.

Контактен дерматитис: Овој тип на дерматитис се развива по директен контакт со алерген, како што се никел, латекс или одредени козметички производи. Симптомите вклучуваат еритем, чешање и везикули на местото на контакт, кои може да се појават доцна, често 24-48 часа по контакт со алергенот. Контактниот дерматитис може да биде тешко да се дијагностицира бидејќи симптомите може да се појават неколку часа или денови по изложувањето.

 

б. Респираторни симптоми

Алергиски ринитис: Оваа состојба се манифестира со кивање, течење на носот и назална конгестија, често придружена со чешање на очите и носот. Алергискиот ринитис може да биде сезонски, поврзан со полен или повеќегодишен, предизвикан од алергени како прашина или животински првут. Алергискиот ринитис е чест претходник на астмата кај децата.

Астма: Астмата кај децата е хронично воспалително заболување на дишните патишта, кое се карактеризира со повторени напади на бронхоспазам, кашлица и отежнато дишење. Астмата може да биде предизвикана од вдишени алергени како што се полен, прашина и животински првут. Симптомите може да варираат од благи до тешки, а во некои случаи може да доведат до сериозни тешкотии со дишењето.

Тешкотии со дишењето: Децата со алергии може да имаат тешкоти со дишење, отежнато дишење и хронична кашлица како резултат на алергиски ринитис или астма. Овие симптоми може да се влошат со изложување на алергени и често се придружени со воспаление на дишните патишта и хиперреактивност.

 

ц. Системски реакции

Анафилакса: Анафилаксата е акутна, опасна по живот алергиска реакција која се јавува кратко време по изложувањето на алерген, како што се храна, лекови или инсекти. Симптомите вклучуваат брзо отекување на лицето и грлото, отежнато дишење, ненадеен пад на крвниот притисок и губење на свеста. Анафилаксата бара итна медицинска интервенција, вклучително и администрација на адреналин, за да се спречи фатален исход.

 

 

2. Дијагностички тестови

а. Кожни тестови  (Prick Test)

Постапка: Тестот со боцкање на кожата е едноставен и брз тест кој се користи за да се идентификуваат алергиите кај децата. Мала количина на алерген се нанесува на кожата, најчесто на подлактицата или грбот, а потоа кожата се пробива со тенка игла. Доколку детето е сензибилизирано на тој алерген, во рок од 15-20 минути ќе се појави локална реакција во вид на црвенило и оток на местото на испитување.

Толкување: Позитивен резултат (формирање на папула со дијаметар поголем од 3 mm) укажува на сензибилизација на детето на специфичниот алерген. Сепак, позитивен резултат не секогаш значи дека детето ќе развие клинички симптоми, така што резултатите мора да се толкуваат во контекст на историјата на болеста и клиничката презентација.

 

б. Тестови за специфични IgE антитела

Тестови на крвта: Овие тестови се користат за откривање на специфични IgE антитела насочени против одредени алергени во крвта. За таа цел обично се користат тестови како што е ImmunoCAP. Тие се особено корисни кога не може да се направат кожни тестови, на пример, поради дерматолошки состојби или употреба на антихистаминици.

Толкување: Високото ниво на специфични IgE антитела укажува на сензибилизација на алергенот. Како и кај кожните тестови, позитивниот резултат не значи дека клиничките симптоми ќе се појават по изложувањето на алергенот, и затоа резултатите треба да се толкуваат со претпазливост.

 

ц. Предизвикувачки тестови

Орални предизвикувачки тестови: Овие тестови се златен стандард за дијагностицирање на алергии на храна. Тие се спроведуваат под медицински надзор и вклучуваат постепено воведување на сомнителниот алерген во исхраната на детето додека се набљудува појавата на симптомите. Овие тестови се од суштинско значење за да се потврди клиничката дијагноза на алергии на храна и да се разликува вистинската алергија од нетолеранција.

Толкување и безбедност: Тестовите за предизвик треба да се изведуваат во контролирана средина поради ризикот од анафилакса. Позитивниот тест ја потврдува дијагнозата на алергија, додека негативниот резултат исклучува клинички значајна алергија на дадениот алерген.

 

 

IV. Третман на алергии кај деца

Третманот и управувањето со алергиите кај децата бара мултидисциплинарен пристап кој вклучува употреба на лекови, избегнување алергени и едукација на родителите и училиштата. Имунотерапијата нуди долгорочно решение за некои деца, додека адреналинот останува суштински во итни случаи.

 

1. Лекови за третман на алергии кај деца

 

а. Антихистаминици

Механизам на дејство: Антихистаминиците делуваат преку конкурентно блокирање на H1-хистаминските рецептори, со што се спречува врзувањето на хистаминот, кој е главен посредник на алергиските реакции. Со оваа блокада тие ја инхибираат каскадата на воспалителни процеси кои доведуваат до симптоми како што се чешање, еритем, ринореја и уртикарија. Тие се особено ефикасни во управувањето со акутни алергиски реакции, како што се алергиски ринитис, уртикарија и алергии на храна.

Постојат две главни генерации на антихистаминици:

Прва генерација: Овие лекови, како што е дифенхидрамин, се карактеризираат со нивната способност да ја преминат крвно-мозочната бариера, што доведува до седативни ефекти како што се поспаност и намалена когнитивна функција. Покрај тоа, тие имаат антихолинергично дејство, што може да доведе до сува уста и запек.

Втора генерација: Лековите како што се цетиризин, лоратадин и фексофенадин имаат селективност за периферните H1 рецептори, со минимален премин низ крвно-мозочната бариера, што резултира со помалку седативни ефекти. Тие се претпочитаат за хронична употреба кај деца со постојани алергиски симптоми поради нивниот подобар безбедносен профил.

Употреба и дозирање: Антихистаминиците треба да се администрираат според препораките на педијатарот, земајќи ги предвид возраста на детето, телесната тежина и клиничкиот профил. Првата генерација е корисна за акутни, краткотрајни епизоди, додека втората генерација е погодна за долготраен третман.

 

b. Кортикостероиди

Механизам на дејство: Кортикостероидите делуваат како моќни антиинфламаторни агенси со тоа што ги потиснуваат воспалителните патишта на клеточно ниво. Тие го инхибираат изразувањето на про-воспалителни гени, намалувајќи го ослободувањето на воспалителни цитокини и хемокини. Ова доведува до намалување на воспалителните процеси во ткивата, што ги прави овие лекови исклучително ефикасни во лекувањето на состојби како што се тешка астма, хроничен алергиски ринитис и атопичен дерматитис.

Форми на кортикостероиди: Кортикостероидите може да се администрираат системски (преку уста или со инјектирање) или локално (интраназални спрејови, инхалатори и локални креми). Локалните форми на кортикостероиди се препорачуваат за третман на кожни и респираторни алергии бидејќи имаат ограничена системска апсорпција и помал ризик од несакани ефекти.

Употреба и несакани ефекти: Иако кортикостероидите се многу ефикасни, долготрајната употреба може да доведе до сериозни несакани ефекти, како што се супресија на оската хипоталамо-хипофиза-надбубрежните жлезди, застој во растот кај децата и губење на коскената маса (остеопороза). Затоа, употребата на овие лекови треба внимателно да се следи од страна на лекар, користејќи ги најниските ефективни дози и минималното потребно времетраење.

 

c. Адреналин (епинефрин)

Механизам на дејство: Адреналинот е првата линија на третман за анафилакса поради неговото брзо дејство на алфа и бета адренергичните рецептори. Предизвикува вазоконстрикција, зголемен крвен притисок и бронходилатација, што е критично за управување со опасни по живот симптоми како што се тешка хипотензија и бронхоспазам.

Употреба: Адреналинот е достапен во форма на авто-инјектори, како на пример EpiPen, кои се дизајнирани за брза и лесна администрација во итни ситуации. Родителите и старателите на деца со позната анафилакса треба да бидат добро обучени за правилна употреба на овие авто-инјектори и да имаат план за итни случаи кој вклучува итна медицинска помош по администрацијата на адреналин.

Несакани ефекти: Несаканите ефекти на адреналинот вклучуваат тахикардија, хипертензија и анксиозност, но тие се краткотрајни и обично незначителни во споредба со потенцијалниот ризик од нетретирана анафилакса.

 

2. Имунотерапија

 

Десензибилизација (алергиска имунотерапија)

Принцип на дејствување: Алергиската имунотерапија, позната и како десензибилизација, е специфичен третман кој има за цел да ја модифицира реакцијата на имунолошкиот систем на алергените, со што ќе се постигне долготрајна толеранција кон нив. Овој метод се заснова на континуирана изложеност на организмот на зголемени дози на алергенот, со што постепено се намалува претераната реакција на имунолошкиот систем и се постигнува стабилна толеранција. Овој пристап е особено ефикасен за лекување на алергии на вдишени алергени, како што се полен, домашна прашина и алергени од инсекти, како и на одредена храна.

Методи на примена

Алергиската имунотерапија може да се изврши на два основни начини:

Субкутана имунотерапија (SCIT): Ова е најчесто користената форма на имунотерапија, каде што алергенот се инјектира субкутано (под кожата) во постепено зголемување на дозите. Третманот обично започнува со почетна фаза, која трае од 3 до 6 месеци, при што се зголемува дозата на алергенот. После тоа, следува фаза на одржување, каде што дозата останува константна и се администрира подолг временски период (од 3 до 5 години).

Сублингвална имунотерапија (SLIT): Овој метод вклучува администрирање на алергенот во форма на капки или таблети под јазикот. Сублингвалната имунотерапија е попогодна за пациентите бидејќи може да се изведува дома и има помал ризик од системски реакции. Исто така, овој метод е особено корисен за деца и пациенти кои не сакаат или не можат да толерираат инјекции.

Ризици и несакани ефекти

Имунотерапијата е генерално безбедна и ефикасна, но како и секој медицински третман, постојат потенцијални ризици. Може да предизвика локални реакции на местото на инјектирање, како што се црвенило, оток и чешање. Во ретки случаи, можни се и системски реакции, кои можат да бидат сериозни, вклучително и анафилакса, која бара итна медицинска интервенција. Поради ова, имунотерапијата секогаш треба да се изведува под строг лекарски надзор, особено во раните фази на третманот. Придобивките од имунотерапијата, кои вклучуваат значително намалување на симптомите на алергија и потреба од лекови, често ги надминуваат потенцијалните ризици, особено кај деца со тежок алергиски ринитис или астма кои не реагираат на конвенционалните третмани.

 

V. Механизми за избегнување алергени

 1. Избегнување на специфични алергени

• Децата со дијагностицирани алергии на храна мора да се придржуваат до строги диететски ограничувања кои ја исклучуваат храната што содржи алерген. Родителите треба да ги читаат етикетите на производите и да внимаваат при изборот на храна.
• Избегнувањето на алергени како прашина, мувла и првут од домашни миленици бара редовно чистење на куќата, избегнување користење на теписи и мек мебел и користење на хипоалергична постелнина и филтри за воздух.
• Децата со контактни алергии треба да избегнуваат употреба на козметика, накит или облека што содржи алергени како што се никел или латекс. Родителите треба да внимаваат на сите производи кои доаѓаат во контакт со кожата на детето.

 

2. Едукација на родители и училишта

• Родителите треба да бидат целосно информирани за алергиите на нивното дете и да знаат како да ги препознаат и управуваат со симптомите. Училиштата и установите за згрижување деца исто така треба да бидат информирани и да имаат планови за итни случаи во случај на алергиска реакција кај децата.
• Секое дете со анафилакса треба да има план за итни случаи кој вклучува упатства за користење на авто-инјектори за адреналин, како и информации за контакт за родителите и лекарот.

 

VI. Превенција од алергии

Превенцијата на алергиите кај деца вклучува проактивен пристап кој комбинира правилно воведување на потенцијални алергени, здрави животни навики, и контрола на срединските фактори. Раното откривање и управување со алергиите, особено кога се присутни коморбидитети, е од суштинско значење за оптимизирање на здравјето и квалитетот на животот на детето. Психосоцијалната поддршка и едукацијата играат важна улога во подобрување на општото благосостојба и обезбедување на успешен третман на децата со алергии.

 

1. Воведување на алергени во хранењето на доенчињата

Рано внесување на алергени: Со современи препораки се покажа дека раниот контакт со потенцијалните алергени, како кикиритките, може да има заштитен ефект и да го намали ризикот од развој на алергија. На пример, воведувањето на кикиритки во исхраната на бебињата во првите години од животот (по консултација со педијатар) е поврзано со намален ризик од развој на алергија на кикиритки во иднина. Оваа стратегија е дел од широката превентивна мерка која вклучува и други потенцијални алергени, како што се јајцата и млекото.

Препораки: Препораките за воведување алергени често се индивидуализирани и зависат од ризик факторите на детето, вклучително и семејната историја на алергии. Се препорачува постепено воведување на нова храна и следење на упатствата на лекар педијатар.

 

2. Доење и здрава исхрана

Доење: Долготрајното доење е поврзано со намален ризик од развој на алергии кај доенчињата. Мајчиното млеко има многу заштитни компоненти, како што се антитела и други фактори, кои можат да помогнат во развојот на имунолошкиот систем на бебето и да го заштитат од алергии.

Рамнотежа и разновидност во исхраната: По воведувањето на дополнителна исхрана, важно е да се обезбеди разновидна и урамнотежена исхрана која вклучува различни хранливи материи. Проблемите со алергија може да се намалат ако детето добива доволно хранливи материи и избегнува нерамнотежа во исхраната.

 

3. Контрола на изложеност на алергени

Чистење на куќата: Редовното чистење на куќата, вклучувајќи перење алишта, чистење теписи и користење на хипоалергични производи, може да помогне да се намали изложеноста на прашина, мувла и алергени.

Филтри за воздух: Користењето филтри за воздух во домот може да помогне да се намали концентрацијата на алергени во воздухот, како што се полен, прашина и животински првут.

Избегнување на чад од тутун: Чадот од тутун е познат потенцијален иритант на дишните патишта и може да го зголеми ризикот од развој на астма и други респираторни проблеми. Обезбедувањето средина без чад е клучно за здравјето на детето.

 

VII. Алергии и коморбидитети

1. Врската помеѓу алергиите и другите болести

Астма и атопичен дерматитис: Астмата и атопичен дерматитис често се јавуваат заедно и имаат заеднички патогенетски механизми. Децата со атопичен дерматитис имаат поголем ризик за развој на астма, а забележана е и спротивна врска. Овие состојби споделуваат многу патолошки процеси, вклучувајќи хронично воспаление и преосетливост на алергени.

Мултидисциплинарен пристап: Управувањето со деца кои имаат повеќе алергии и коморбидитети бара координација меѓу различни специјалисти, како што се педијатри, алерголози и дерматолози. Овој пристап помага да се интегрира третманот и да се подобри квалитетот на животот на детето.

 

2. Менаџмент на деца со повеќекратни алергии и коморбидитети

Координација на третманот: Клучно е создавањето индивидуализиран план за третман кој вклучува различни аспекти на здравјето на детето и управувањето со повеќекратните алергии. Ова може да вклучува комбинација на лекови, избегнување алергени и редовно следење на здравјето.

Следење и прилагодување: Континуираното следење на симптомите и прилагодување на третманот според промените во здравјето на детето е важно за оптимално управување со алергиите и истовремените болести.

 

VIII. Психосоцијален аспект и поддршка

1. Влијанието на алергиите врз квалитетот на животот

Психолошки ефекти: Алергиите можат да влијаат на психолошкиот развој на детето, особено ако ги ограничуваат неговите активности или предизвикуваат анксиозност и стрес. Постои ризик од развој на анксиозни нарушувања или ниска самодоверба ако детето се чувствува ограничено или различно од врсниците.

Семејна динамика: Родителите можат да доживеат стрес и грижа за заштита на своето дете од алергени и справување со сложеноста на управувањето со алергијата. Ова може да влијае на семејната динамика и на емоционалната благосостојба на сите членови на семејството.

 

2. Поддршка и образование

Поддршка за родители и деца: Психолошката поддршка се претпочита за родители и деца кои се соочуваат со хронични алергии. Ова може да вклучува индивидуални или групни тераписки сесии, како и учество во групи за поддршка на родители.

Образование: Едукацијата на родителите, наставниците и старателите за правилното управување со алергијата и препознавањето на симптомите е клучно за превенција и брза реакција во итни случаи. Систематската обука за употреба на лекови и планови за итни случаи може да го подобри исходот и безбедноста на детето.