Нормален крвен притисок

Крвниот притисок е мерка за силата што крвта ја врши на ѕидовите на крвните садови (артериите) додека крвта циркулира низ телото. Како што крвта циркулира низ телото, притисокот што го создава врз крвните садови им помага да останат отворени и да функционираат правилно. Ова им овозможува на кислородот и хранливите материи да стигнат до различни делови од телото за правилно функционирање на органите и ткивата. Стабилниот крвен притисок е важен за поддршка на здравјето на срцето, белите дробови, мозокот и целиот организам.

 

Нормалните вредности на крвниот притисок обично се дефинираат како систолен притисок 120 mmHg и дијастолен притисок 80 mmHg.

 

Дијастолниот притисок ја одразува состојбата на релаксација и силата со која срцето се полни со крв. Систолниот притисок, од друга страна, се однесува на притисокот во артериите кога срцевиот мускул ја испумпува крвта од себе, односно кога крвта се исфрла од коморите на срцето во артериите. Овие вредности може малку да се разликуваат кај луѓето под влијание на различни фактори како што се возраста, полот и физичката активност. За некои луѓе, неколку вредности над или под нормалните вредности може да бидат прифатливи, но кога станува збор за добро кардиоваскуларно здравје, целта е секогаш да се задржи крвниот притисок во нормални граници.

Одржувањето на нормални вредности на крвниот притисок е важно за целокупното здравје и спречување на сериозни болести. Следењето на здрав начин на живот, редовните лекарски прегледи и спроведувањето на соодветни контролни мерки се секојдневни стратегии за одржување на здрав крвен притисок.

 

 

Постојат различни фактори кои можат да влијаат на нормалните вредности на крвниот притисок. Некои од нив вклучуваат:

 

Возрастa

Како што луѓето стареат, крвниот притисок природно може да се зголеми. Ова зголемување може да се должи на неколку фактори, вклучувајќи промени во структурата и функцијата на артериите, намалување на еластичноста на крвните садови и зголемување на отпорноста на протокот на крв. Оваа природна промена на крвниот притисок со возраста може да биде нормална, но исто така може да го зголеми ризикот од развој на кардиоваскуларни болести, особено ако се комбинира со други фактори на ризик, како што се нездрава исхрана, неактивен начин на живот или наследна болест. Затоа, важно е постарите лица да го следат нивниот крвен притисок и да практикуваат здрави навики за контрола на нивниот крвен притисок, како што се здрава исхрана, редовна умерена физичка активност, одржување на здрава телесна тежина и редовни прегледи кај лекарот.

 

Полот

Генерално, мажите имаат повисок крвен притисок од жените, особено кога стареат. Ова може да се должи на неколку фактори, вклучувајќи ги промените во физиологијата, нивото на хормоните, начинот на живот и генетското наследство. Една од причините за оваа разлика може да биде повисокото ниво на мускулна маса кај мажите, што може да предизвика зголемување на крвниот притисок поради поголема отпорност на протокот на крв. Покрај тоа, мажите често се повеќе склони кон нездрав начин на живот кој може да го зголеми ризикот од висок крвен притисок. Важно е мажите да бидат свесни за оваа тенденција и редовно да го следат нивниот крвен притисок. Усвојувањето здрави навики за контрола на крвниот притисок, како што се физичка активност, здрава исхрана и редовни посети на лекар, може да помогне да се одржи оптималниот крвен притисок и да се намали ризикот од кардиоваскуларни болести.

 

Физичката активност

Редовната физичка активност е исклучително важна за здравјето на срцето и општото здравје, како и за контрола на крвниот притисок. Луѓето кои се редовно активни имаат тенденција да имаат пониски вредности на крвниот притисок во споредба со оние кои не се физички активни. Причината за оваа поврзаност се должи на многуте придобивки од физичката активност за крвниот притисок и здравјето на срцето. Редовното вежбање може да го зајакне срцевиот мускул и да ја подобри неговата функција, што може да резултира со подобрување на пумпањето на крвта и намалување на крвниот притисок. Физичката активност може да ја подобри еластичноста на крвните садови, што доведува до намалување на отпорот и помага за нормален крвен притисок. Може да помогне и во намалување на телесната маса и маснотии, што на крајот може да го намали ризикот од кардиоваскуларни болести и висок крвен притисок. Затоа, за подобра контрола на крвниот притисок и целокупното здравје, се препорачува редовна умерена физичка активност. Ова може да вклучува одење, трчање, вежбање во фитнес центар, пливање, возење велосипед или која било друга активност што ви одговара и ве прави среќни.

 

Прекумерната телесна тежина

Луѓето со прекумерна тежина може да имаат поголема веројатност да имаат висок крвен притисок. Повеќето луѓе со прекумерна тежина имаат поголема количина на телесни масти. Овие масни наслаги можат да влијаат на метаболизмот и функционирањето на крвните садови, што резултира со зголемен крвен притисок. Конзумирањето на храна и пијалоци богати со натриум и калории може да придонесе за зголемување на телесната тежина и висок крвен притисок. Прекумерното консумирање солена храна, газирани пијалоци и преработена храна може да биде особено штетно. Луѓето со прекумерна тежина имаат поголема веројатност да имаат проблеми со отпорност на инсулин, што може да влијае на крвниот притисок. Прекумерната тежина може да доведе и до хронично воспаление во телото, што пак може да влијае на крвниот притисок и здравјето на срцето. Затоа, одржувањето на здрава тежина преку здрава исхрана и редовна физичка активност е клучно за контрола на крвниот притисок и целокупното здравје. Здравите навики исто така можат да помогнат да се намали ризикот од сериозни кардиоваскуларни проблеми.

 

Исхраната

Исхраната богата со натриум, но ниска со калиум, како и храна богата со масни киселини и шеќери, може да има големо влијание врз крвниот притисок и целокупното здравје на срцето. Натриумот е од суштинско значење за телото, но прекумерното консумирање може да доведе до задржување на течности и висок крвен притисок. Од друга страна, калиумот помага во регулирањето на крвниот притисок, бидејќи помага во контролата на натриумот. Нискиот внес на калиум и високиот внес на натриум може да доведат до негативни ефекти врз крвниот притисок. Истотака јадењето храна богата со масни киселини (особено заситени и транс масни киселини) и шеќери може да има негативен ефект врз крвниот притисок и целокупното здравје на срцето. Транс-масните киселини се поврзани со зголемен ризик од кардиоваскуларни болести, додека прекумерното внесување на шеќери може да придонесе за дебелина, отпорност на инсулин и повисок крвен притисок. Затоа, важно е да внимавате на внесот на натриум, да го зголемите внесот на калиум преку зеленчук, овошје и други извори на храна и да го ограничите внесот на масни киселини и шеќери преку здрава, урамнотежена исхрана. Со примена на овие принципи, можете да го поддржите здравиот крвен притисок и целокупното здравје на срцето.

 

Стресот

Постојаниот стрес може сериозно да влијае на крвниот притисок. Кога сте изложени на стрес, вашето тело реагира со ослободување на хормони како што се адреналин и кортизол. Овие хормони го подобруваат вашиот одговор на стрес, но тие исто така можат да придонесат за зголемување на крвниот притисок. Продолжениот стрес може да доведе до постојано покачен крвен притисок, кој со текот на времето може да предизвика сериозни здравствени проблеми како што се кардиоваскуларни болести, срцеви заболувања и мозочен удар. За да се намали ефектот на стресот врз крвниот притисок, важно е да се развие здрав начин за справување со стресот, како што се редовна физичка активност, медитација, длабоко дишење, релаксација и социјална поддршка. Техниките за намалување на стресот можат да помогнат во намалувањето на крвниот притисок и целокупното здравје. Ако страдате од хроничен стрес, најдобро е да се консултирате со вашиот лекар за совет и помош.

 

Генетиката

Генетиката игра важна улога во ризикот од висок крвен притисок. Ако вашиот родител има висок крвен притисок, поголема е веројатноста и вие да го развиете. Генетските фактори можат да влијаат на различни аспекти на крвниот притисок, вклучувајќи го регулирањето на крвниот притисок од страна на белите дробови, еластичноста на артериите и функцијата на кардиоваскуларниот систем како целина. Иако генетските фактори може да се однапред одредени, нивното влијание може да се измени или намали со соодветни животни навики и превентивни мерки. Редовната физичка активност, здравата исхрана, избегнувањето пушење и алкохолот, контролата на тежината и управувањето со стресот се сите важни стратегии кои можат да помогнат да се намали ризикот од висок крвен притисок, дури и ако имате генетска предиспозиција за проблемот. Во случај на висок ризик поради генетска предиспозиција, важно е да се прават редовни прегледи и консултации со лекар за следење на состојбата на крвниот притисок и примена на соодветни превентивни мерки.

 

Пушењето

Познато е дека пушењето има негативен ефект врз крвниот притисок и целокупното здравје на срцето. Хемикалии кои се наоѓаат во цигарите, како што е никотинот, може да предизвикаат вазоконстрикција, што значи дека крвните садови се стеснуваат и крвниот притисок се зголемува. Пушењето може да доведе до оксидативен стрес, што е нерамнотежа помеѓу слободните радикали и антиоксидансите во телото. Оваа нерамнотежа може да доведе до оштетување на крвните садови и зголемен ризик од кардиоваскуларни болести. Пушењето може да придонесе за акумулација на атеросклероза (стврднување на артериите), да го намали протокот на крв и да предизвика воспаление во крвните садови. Затоа, важно е да се избегне пушење или да се вложат напори да се откажете од пушењето како дел од стратегијата за одржување на здрав крвен притисок и целокупното здравје на срцето. Ако сте пушач, разговарајте со вашиот здравствен работник за помош и поддршка во процесот на откажување.

 

Алкохолот

Прекумерното консумирање алкохол може да има негативни ефекти врз крвниот притисок и целокупното здравје на срцето. Алкохолот може да предизвика вазоконстрикција, т.е. стеснување на крвните садови, што резултира со зголемен крвен притисок. Прекумерното консумирање алкохол може да доведе до постојано зголемување на крвниот притисок и зголемен ризик од кардиоваскуларни болести. Тоа може да доведе до аритмии (неправилни отчукувања на срцето), кардиомиопатија (срцева болест) и други сериозни болести. Алкохолот содржи многу калории и консумирањето големи количини на алкохол може да придонесе за зголемување на телесната тежина. Дебелината, од друга страна, е поврзана со поголем ризик од висок крвен притисок и кардиоваскуларни болести. Доколку навистина консумирате алкохол, задолжително правете го тоа умерено и придржувајте се до препорачаните стандарди за умерено консумирање. Ако имате проблеми со прекумерното консумирање алкохол, побарајте помош и поддршка од вашиот лекар.

 

Хроничната болест

Хроничните болести како што се дијабетес, бубрежни заболувања и хронични срцеви заболувања имаат значително влијание врз крвниот притисок. Луѓето со дијабетес имаат поголем ризик од висок крвен притисок. Дијабетесот може да доведе до оштетување на крвните садови и нервниот систем, што може да резултира со висок крвен притисок. Бубрежните заболувања, како што се бубрежна инсуфициенција или хронична бубрежна болест, може да имаат негативен ефект врз крвниот притисок. Бубрезите играат важна улога во регулирањето на крвниот притисок со тоа што избегнуваат задржување на вишокот течности во телото, па секое оштетување на бубрезите може да ја наруши оваа регулација и да се поврзе со висок крвен притисок. Хроничните срцеви заболувања, како што се артериосклероза, коронарна артериска болест и хронична срцева слабост, може да предизвикаат промени во структурата и функцијата на срцето и крвните садови, што може да доведе до висок крвен притисок. Затоа, луѓето кои боледуваат од овие хронични заболувања треба да бидат особено внимателни во контролирањето на крвниот притисок и да ги следат упатствата на лекарите за управување со нивната здравствена состојба. Редовните прегледи и редовното следење на крвниот притисок може да бидат од особено значење во овие случаи.

 

Лековите

Некои лекови може да имаат контра-ефект на крвниот притисок и може да придонесат за негово зголемување или намалување. Некои видови на контрацептивни средства, особено оние кои содржат естроген, може да придонесат за зголемен крвен притисок кај некои жени. Ова е особено важно за жените кои веќе имаат висок крвен притисок или други фактори на ризик за кардиоваскуларни болести. Некои деконгестиви, како што се псеудоефедрин и фенпропамазин, може да предизвикаат висок крвен притисок или да го зголемат ризикот од висок крвен притисок. Исто така, некои антидепресиви, особено класата на трициклични антидепресиви, може да предизвикаат висок крвен притисок кај некои луѓе. Постојат и други видови на лекови кои можат да влијаат на крвниот притисок, вклучително и некои лекови за лекување на состојби како што се астма, артритис, главоболки и други. Важно е да се консултирате со вашиот лекар за можните контраиндикации на одредена терапија.

 

Несоницата

Недостатокот на сон или неможноста да се постигне квалитетен сон може да има негативен ефект врз крвниот притисок и целокупното здравје. Недоволното спиење може да доведе до активирање на симпатичкиот нервен систем и зголемено лачење на стрес хормони како кортизол, што пак може да резултира со зголемен крвен притисок. Покрај тоа, недостатокот на сон може да влијае на други фактори поврзани со крвниот притисок, како што се отпорноста на инсулин, воспалението и автономниот нервен систем. За да се подобри квалитетот на сонот и да се намалат негативните ефекти врз крвниот притисок, важно е да се следат здрави навики за спиење, вклучително и редовно време за спиење и будење, создавање удобна средина за спиење, избегнување на стимуланси пред спиење и воспоставување рутини пред спиење. Ако недостатокот на сон продолжи да влијае на вашето здравје и квалитетот на животот, консултирајте се со вашиот лекар за дополнителни совети и можна терапија.

 

Хормоналните промени кај жената

Хормоналните промени, како што се оние поврзани со бременост, менструација или менопауза, може значително да влијаат на крвниот притисок. За време на бременоста, на пример, телото претрпува големи хормонални промени за да го поддржи развојот на бебето. Некои жени може да доживеат гестациска хипертензија. Менструалниот циклус може да влијае на крвниот притисок кај некои жени. Тие може да забележат промени во крвниот притисок пред и за време на менструацијата. Исто така, за време на менопаузата, нивото на естроген се намалува, што може да влијае на регулацијата на крвниот притисок. Некои жени може да доживеат висок крвен притисок како резултат на овие промени во менопаузата. За управување со крвниот притисок во контекст на овие хормонални промени, важно е да се следат здравите животни навики, како што се редовна физичка активност, здрава исхрана и управување со стресот. Во случај на бременост или промени во крвниот притисок за време на менструацијата или менопаузата, важно е да се консултирате со вашиот лекар за препораки и надзор.

 

Надбубрежната жлезда

Надбубрежната жлезда е мала жлезда која се наоѓа над бубрезите. Тој игра важна улога во регулирањето на многу функции во телото, вклучувајќи го метаболизмот, имунолошкиот одговор и регулацијата на крвниот притисок преку лачењето на различни хормони, како што се катехоламини (епинефрин и норепинефрин), алдостерон и кортизол. Важноста на надбубрежната жлезда за регулирање на крвниот притисок е особено поврзана со лачењето на алдостерон. Алдостеронот е хормон кој игра клучна улога во контролирањето на нивото на натриум и калиум во крвта, што пак влијае на крвниот притисок. Кога алдостеронот е на недоволно или прекумерно ниво, може да се појават проблеми со крвниот притисок како висок или низок крвен притисок. Одредени нарушувања на функцијата на надбубрежните жлезди, како што се Адисоновата болест (хипофункција) или хипералдостеронизмот (хиперфункција), може да имаат значително влијание врз крвниот притисок и може да предизвикаат сериозни здравствени проблеми. Лекарите обично користат лекови или други терапии за да се справат со овие состојби и да ги стабилизираат нивните ефекти врз крвниот притисок. Редовното медицинско следење е важно за луѓето кои имаат проблеми со функцијата на надбубрежните жлезди за да се спречат компликации и да се обезбеди оптимално здравје.

 

Тироидната жлезда

Проблемите со тироидната жлезда, како што се хипотироидизам (ниска функција на тироидната жлезда) или хипертироидизам (висока функција на тироидната жлезда), може да влијаат на крвниот притисок. Кај хипотироидизам, тироидната жлезда не произведува доволно тироидни хормони, што може да доведе до намален метаболизам и зголемување на телесната тежина. Овие промени може да имаат ефект врз крвниот притисок, често доведувајќи до пониски вредности на крвниот притисок. Кај луѓето со хипертироидизам, тироидната жлезда произведува премногу тироидни хормони, што може да резултира со зголемен метаболизам и губење на тежината. Овие промени можат да влијаат на крвниот притисок, обично предизвикувајќи висок крвен притисок. За луѓето кои веќе имаат проблеми со тироидната жлезда, од суштинско значење е редовното медицинско следење. Лекарот може да препише лекови за проверка на функцијата на тироидната жлезда и да нареди крвни тестови за да се следи напредокот и да се обезбеди соодветен третман. Во некои случаи, справувањето со проблемите со тироидната жлезда може да помогне да се контролира крвниот притисок и да се спречат компликации поврзани со кардиоваскуларното здравје.

 

Дехидрацијата

Губењето премногу телесни течности или дехидрација може да доведе до низок крвен притисок или хипотензија. Кога телото губи многу течност, волуменот на крвта се намалува, што може да доведе до намален притисок на ѕидовите на артериите. Дехидрацијата може да биде резултат на многу фактори, вклучително и прекумерно потење поради топлина, физичка активност или болести каде се губи премногу течност од повраќање, дијареа или други причини. За да се спречи дехидрација и можни компликации како низок крвен притисок, важно е да се обезбеди соодветен внес на течности со пиење доволно вода, особено во топло време и за време на физичка активност. Исто така, важно е да се избегнуваат или ограничат пијалоците кои можат да придонесат за дехидрација, како што се алкохолот и пијалоците со кофеин. Во случај на тешка дехидрација, важно е да побарате помош од лекар за лекување на состојбата и надополнување на течности во телото.

 

Екстремните температури

Екстремните температури, особено високите температури, можат да влијаат на крвниот притисок. Во услови на висока температура, телото обично реагира со потење, што може да доведе до губење на течности и електролити. Ова може да резултира со дехидрација и намалување на волуменот на крвта, што пак може да доведе до низок крвен притисок. Покрај тоа, екстремните температури може да доведат и до вазодилатација (проширување на крвните садови) или вазоконстрикција (стеснување на крвните садови), што исто така може да влијае на крвниот притисок. На пример, во топло време, крвните садови се шират за да помогнат во ладење на телото, што може да доведе до низок крвен притисок. Затоа, важно е да се внимава со хидратацијата во услови на висока температура и да се преземат мерки за да се избегне дехидрација. Одржувањето на соодветно ниво на течности и електролити е важно за одржување на здрав крвен притисок, особено при екстремни температури.

 

Консумацијата на кофеин и други стимуланси

Прекумерната потрошувачка на кофеин или други стимуланси може да предизвика привремено зголемување на крвниот притисок. Кофеинот, на пример, е познат како стимуланс кој може да има ефект врз централниот нервен систем и крвните садови, што резултира со зголемена срцева активност и висок крвен притисок. Кафето, чајот, газираните сокови, некои безалкохолни пијалоци, некои лекови и други производи може да содржат кофеин. Конзумирањето на овие производи во прекумерни количини може да доведе до привремено зголемување на крвниот притисок. За многу луѓе, привременото зголемување на крвниот притисок поради консумирање кофеин или други стимуланси е обично привремено и нема долгорочен ефект. Сепак, за некои луѓе кои веќе имаат проблеми со крвниот притисок или други здравствени состојби, потрошувачката на кофеин или други стимуланси може да биде поопасна и треба да се избегнува или ограничи. Општо земено, умереното консумирање на кофеин или други стимуланси обично е безбедно за повеќето луѓе, но важно е да се внимава и да се разберат индивидуалните реакции и потреби.

 

Фактори на животната средина

Еколошките фактори како што се загадувањето на воздухот, бучавата, светлината и други можат да имаат значително влијание врз крвниот притисок. Изложеноста на загадување на воздухот, како што се честички, отпадни гасови и други загадувачи, може да придонесе за поголем ризик од развој на кардиоваскуларни болести, вклучително и висок крвен притисок. Долготрајната изложеност на бучава од околината, како што се сообраќајна бучава, индустриска бучава или други извори на бучава, може да придонесе за висок крвен притисок и други здравствени проблеми. Иако не е директно поврзана со крвниот притисок, изложувањето на премногу светлина, особено пред спиење, може да доведе до нарушување на деноноќниот ритам и поспаност, што може да влијае на здравјето на срцето и крвниот притисок. Овие фактори на животната средина може да имаат кумулативен ефект врз здравјето на срцето и крвниот притисок, особено кога се изложени на нив во подолг временски период или во комбинација со други ризици. За да се заштити здравјето на срцето и крвниот притисок, важно е да се минимизира изложеноста на овие фактори и да се преземат превентивни мерки за заштита на здравјето на срцето, како на пр. носење заштитна опрема во контаминирани области и спроведување стратегии за управување со ризикот од бучава во животната средина.

 

Секоја од овие ситуации може да има различен ефект врз крвниот притисок за секој поединец во зависност од неговата индивидуална здравствена состојба и други фактори. Важно е да бидете свесни за овие фактори и да преземете соодветни мерки за одржување на здрав крвен притисок.